İran’dan Nükleer Müzakereler İçin Yeni Şartlar
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, batı medyasına yaptığı açıklamalarda, Tahran yönetiminin nükleer müzakerelere yeniden başlamak için tutumunu netleştirdiğini ve yeni koşullar öne sürdüğünü belirtti. Erakçi, “ABD, nükleer müzakereler başlamadan önce 12 gün süren savaşın zararlarını karşılamayı kabul etmelidir” diyerek Washington’a net bir mesaj gönderdi.
Müzakereler devam ederken İran’a bir saldırı düzenlendiğini hatırlatan Erakçi, geleceğe yönelik güvence taleplerini de dile getirdi. Erakçi, “Gelecekte bu saldırının tekrarlanmayacağına dair garanti vermeliler. Onlardan gerçek güven artırıcı adımlar bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
Avrupa ile Müzakereler ve Yaptırım Tehdidi
Erakçi, Trump yönetiminin İran’dan sıfır zenginleştirme talep ettiği sürece bir anlaşmanın mümkün olmayacağını vurguladı. Avrupa ülkeleriyle mevcut durumda müzakere etmenin anlamsız olduğunu belirten Erakçi, şunları söyledi: “Şu anda Avrupalılarla müzakere etmek için bir sebep yok, çünkü ne yaptırımları kaldırabilirler ne de yapabilecekleri başka bir şey var. Eğer yaptırımların geri getirilmesi mekanizmasını (snapback) aktif ederlerse, bu onlar için yolun sonu demektir.”
İsrail Saldırısı Süreci Kesintiye Uğratmıştı
İran ile ABD arasındaki müzakere süreci devam ederken, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik bir saldırı başlatması, hem ABD hem de Avrupa ile yürütülen diplomatik temasların kesilmesine neden olmuştu. Bu gelişme, bölgedeki gerilimi tırmandırarak müzakere zeminini ortadan kaldırmıştı.
2015 Nükleer Anlaşması ve “Tetik Mekanizması”
İran, Avrupa ülkelerinin “tetik mekanizması” olarak bilinen ve 2015 nükleer anlaşmasıyla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirebilecek maddeyi işletmesinden endişe duyuyor. Bu mekanizmanın süresi 18 Ekim‘de doluyor ve bir çözüm bulunamaması halinde Avrupa’nın bu adımı atabileceği öngörülüyor.
Anlaşmanın Geçmişi
İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa) ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015‘te, Tahran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngören bir anlaşma imzalanmıştı. Ancak ABD, 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı olarak çekilerek İran’a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya koymuştu.
Avrupa ülkeleri, ABD’nin bu kararına karşı çıksalar da yaptırımları telafi edecek etkili adımlar atamadı. Bunun üzerine İran, anlaşmadaki taahhütlerini aşamalı olarak durdurarak yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yeniden başlamıştı.