Türkiye Kavurucu Sıcaklar ve Tropikal Gecelerin Etkisinde
Küresel ısınmanın tetiklediği iklim değişikliği, dünyayı ve Türkiye’yi rekor sıcaklıklarla karşı karşıya bırakıyor. Son günlerde Basra Alçak Basıncı‘nın getirdiği sıcak ve kuru rüzgarlar, ülke genelinde sıcaklıkları mevsim normallerinin 6 ila 12 derece üzerine çıkardı. ‘Afrika sıcakları’ olarak adlandırılan bu bunaltıcı hava dalgası, gündüzleri termometreleri 40, geceleri ise 30 derecenin üzerine taşıyor. Bu durum, yurt genelinde uykusuzluğa neden olan ‘tropikal geceler’ yaşanmasına yol açıyor. Peki, bu kavram ne anlama geliyor ve etkileri nelerdir?
Rekor Sıcaklıklar ve Nem Faktörü
Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuvarı’ndan Meteoroloji Mühendisi Adil Tek, Türkiye’deki duruma ilişkin önemli bilgiler paylaştı. Tek, en yüksek sıcaklığın geçen hafta 50.5 dereceyle Şırnak Silopi‘de ölçüldüğünü belirtti.
“Birçok ilimizde de rekor sıcaklıklar ölçüldü. Cizre’de de hava sıcaklığı 50 derecelere yaklaştı. Yani iller kendi rekorlarını kırdı. İç Anadolu’da bu hafta 40 dereceleri görmeye başladı. İstanbul’da ise poyraz sıcaklıkları 32-34 derece seviyesine düşürse de nemi artırdı. Nem değerleri yükselince hissedilen sıcaklık da artıyor. Rüzgâr güneyden esmeye başlarsa kentin önümüzdeki günlerde tekrar 40 dereceyi görme olasılığı bulunuyor.”
Dünya genelinde sıcaklıklar artarken, Akdeniz Havzası’nın küresel ortalamadan iki kat daha hızlı ısındığı gözlemleniyor. Bu durum, sıcak hava dalgalarını daha yoğun ve uzun süreli hale getiriyor. Avrupa Orta Vadeli Hava Tahminleri Merkezi verilerine göre, temmuzun son haftasında Türkiye’nin yüzde 80’inden fazlasında hissedilen sıcaklık 32 derecenin üzerinde seyrediyor, bu da şiddetli ısı stresi anlamına geliyor.
‘Tropikal Geceler’ Artık Kuzeyde de Görülüyor
Meteoroloji Mühendisi Adil Tek, tropikal gecenin tanımını “en düşük gece sıcaklığının 20 derecenin üzerinde olduğu günler” olarak yapıyor ve ekliyor:
“Bu tropikal günleri önceki yıllarda da yaşıyorduk ama güney kesimlerde daha fazla görüyorduk. Bu senenin özelliği, kuzey kesimlerde de bu sıcaklıkları daha sık ve uzun görmeye başlamamız. Gece sıcaklıkları zaman zaman 25 derecenin üzerinde seyrediyor.”
Tek, ağustos ayının ilk haftasında yeni bir sıcak hava dalgasının beklendiğini ve bu durumun 6 Ağustos’tan sonra tekrar etkili olacağını belirtti. Bu artış, iklim değişikliğinin günlük yaşamımıza etkilerinin net bir göstergesi olarak kabul ediliyor.
Tropikal Gecelerde Uyumak İçin Bilimsel ve Etkili Öneriler
Artan sıcaklık ve nem, vücudun uyku düzenini bozarak uykusuzluğu kronik bir sorun haline getirebiliyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Elif Sarıönder Gencer, “Uykusuzluk yalnızca bir konfor problemi değil, uzun vadede zihinsel performansı, bağışıklık sistemini ve duygudurum dengesini olumsuz etkileyebilir” diyerek kaliteli uykunun önemine dikkat çekti. Dr. Gencer’in bilimsel temellere dayalı önerileri ise şöyle:
-
Odanızı Serinletin ve Loş Işık Kullanın
Uyumadan önce vücut sıcaklığının düşmesi gerekir. Gündüz perdeleri kapalı tutarak odayı serin tutun. Gece pencereleri açarak veya vantilatör kullanarak hava akışı sağlayın. Işık, uyku hormonu olan melatonini baskıladığı için yatak odanızın karanlık ve sessiz olması önemlidir.
-
Uyku Öncesi Ilık Duş Alın
Soğuk duşun aksine ılık duş, damarları genişleterek vücudun iç ısısının düşmesine yardımcı olur. Bu fizyolojik değişim, beynin ‘rahatla ve uyu’ komutunu daha kolay vermesini sağlar.
-
Ağır Yemek ve Kafeinden Kaçının
Sıcak havalarda sindirim yavaşlar. Akşam saatlerinde ağır yemeklerden ve kafein içeren içeceklerden (çay, kahve) uzak durun. Papatya veya melisa çayı gibi bitkisel çaylar sakinleştirici etki gösterebilir.
-
Ekranları Kapatın
Telefon, tablet gibi cihazlardan yayılan mavi ışık, melatonin salgısını baskılar. Uykudan en az 30-60 dakika önce ekranlarla teması kesmek, doğal uyku döngüsünü destekler.
-
Pamuklu Giysiler ve Hafif Çarşaflar Tercih Edin
Vücut ısısını dengelemek için pamuklu ve hava geçiren pijamalar giyin. Sentetik kumaşlar teri hapsederek rahatsızlık hissi yaratabilir. İnce ve serin tutan çarşaflar kullanmak konforu artırır.
-
Bitkisel Destekleri Bilinçli Kullanın
Lavanta yağı, melisa ve kediotu gibi bitkisel destekler rahatlatıcı olabilir. Ancak kronik uyku sorununuz varsa veya düzenli ilaç kullanıyorsanız, bu tür takviyeleri bir hekime danışarak kullanmalısınız.
-
Rahatlatıcı Egzersizler Yapın
Yatmadan önce yapılacak birkaç dakikalık esneme, hafif yoga veya nefes egzersizleri sinir sistemini sakinleştirir. Uyku kalitesini bozan sigara ve alkolden özellikle gece saatlerinde kaçınılmalıdır.
