Balkanlardaki Osmanlı Mirasının Duayeni Prof. Dr. Machiel Kiel Hayatını Kaybetti
Türk Tarih Kurumu (TTK), Balkanlar’daki Osmanlı dönemi mimari eserleri üzerine yaptığı paha biçilmez çalışmalarla tanınan Şeref Üyesi Prof. Dr. Machiel Kiel‘in vefat ettiğini duyurdu. TTK’nin sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, 87 yaşında Almanya’nın Bonn kentinde hayatını kaybeden Kiel için, “Şeref üyemiz Prof. Dr. Machiel Kiel’in vefatını derin bir üzüntüyle öğrenmiş bulunuyoruz. Osmanlı dönemi mimari eserleri ve şehirleri üzerine kıymetli eserler veren hocamızın ailesine, yakınlarına ve camiamıza başsağlığı dileriz” ifadelerine yer verildi.
Osmanlı Tarihine Adanmış Bir Ömür
1938 yılında Hollanda’da dünyaya gelen Prof. Dr. Machiel Kiel, kariyerine 18 yıl boyunca eski eserlerin restorasyonunda taşçı ve duvar ustası olarak başladı. Güzel sanatlar ve mimariye olan derin ilgisini kitaplarla pekiştiren Kiel, 1959’da Balkanlar’a ilk seyahatini gerçekleştirdi. 30 yaşından sonra üniversite eğitimine yönelen Kiel, ana dillerinin yanı sıra Türkçe, Sırpça ve Bulgarca gibi dilleri öğrendi ve ardından Amsterdam Üniversitesi’nde doktora eğitimini tamamladı.
Akademik kariyeri boyunca Utrecht, Durham, Harvard, Moskova ve İstanbul gibi prestijli üniversitelerde araştırmalar yapan Kiel, 1969-1990 yılları arasında Balkanlar’daki Osmanlı mimarisini köşe bucak araştırdı. Saraybosna’nın tarihi çarşılarından Selanik’in eşsiz atmosferine, Atina’daki Osmanlı eserlerinden Üsküp’ün mimarisine kadar pek çok şehri adım adım gezerek bu zengin coğrafyayı belgeledi ve fotoğrafladı.
Akademik Mirası ve Eşsiz Katkıları
1972’de Hollanda Bizans Araştırmaları Uluslararası Komitesi üyesi olan Kiel, 1979-1999 yılları arasında İstanbul, Ankara ve Sofya’daki Osmanlı arşivlerinde yoğun çalışmalar yürüttü. 1983 yılında Amsterdam Üniversitesi’nde “Osmanlı Döneminde Bulgaristan’ın Kilise Mimarisi ve Duvar Resimleri” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. Çalışmalarıyla büyük takdir toplayan Kiel, 1992’de Ege Üniversitesi tarafından “onur doktora” unvanına layık görüldü ve 1993’te Utrecht Üniversitesi’nde kadrolu profesör olarak görev aldı.
TDV İslam Ansiklopedisi’ne 127 Maddelik Dev Katkı
Prof. Dr. Machiel Kiel, Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) İslam Ansiklopedisi’ne yaptığı katkılarla da adından söz ettirdi. Yunanistan, Arnavutluk, Bulgaristan, Bosna-Hersek, Karadağ, Kosova, Makedonya, Sırbistan ve Türkiye’deki şehirler ile 3 tematik konuyu ele alan tam 127 madde kaleme alarak bölgenin Osmanlı tarihine dair engin birikimini aktardı. Çalışmaları sayesinde Balkanlar’daki cami, bedesten, dergah, mescit, külliye, tekke, imaret, kervansaray, çarşı, han, hamam, çeşme, su kemerleri ve köprüler gibi yüzlerce mimari eserin tarihi kayıt altına alındı.
Kiel, sadece bir araştırmacı değil, aynı zamanda bir miras koruyucusuydu. Bosna Savaşı’nda yıkılan tarihi Mostar Köprüsü gibi birçok eserin yeniden inşasında aktif görev aldı. Emekli olduktan sonra İstanbul’daki Hollanda Arkeoloji Enstitüsü’nün direktörlüğünü de üstlenen duayen tarihçi, ardında Balkanlar’daki Osmanlı mimarisi üzerine 190’dan fazla makale ve 11 kitap bıraktı.