Yapay Zeka ve İşten Çıkarmalar: Gerçek Sebep Ne?
Teknoloji sektöründeki bir CEO’dan gelen 2025 tarihli tipik bir toplu işten çıkarma bildirimi, yapay zekanın doğrudan çalışanların işine mal olduğu izlenimini yaratabilir. Ancak gerçek durum daha karmaşıktır. Şirketler, yapay zekanın getirdiği geniş çaplı dönüşümlere hazırlanırken, bu süreci kendilerini daha verimli hale getirmek için bir fırsat olarak kullanıyor.
Teknoloji Sektöründe İş İlanları Neden Azalıyor?
İş ilanı sitesi Indeed tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre, teknoloji alanındaki iş ilanları 2020 yılına kıyasla yüzde 36 oranında azaldı. Ancak bu düşüşün tek sorumlusu, şirketlerin çalışanları yapay zeka ile değiştirme isteği değil. Rapor, ChatGPT‘nin 2022’deki çıkışının, pandemi dönemindeki işe alım patlamasının sonuna denk geldiğini ve yapay zekanın toparlanmayı yavaşlatan faktörlerden yalnızca biri olduğunu vurguluyor.
Indeed Hiring Lab’den Ekonomist Brendon Bernard, “Teknoloji iş piyasasının zayıf olduğu bir dönemdeyiz, ancak iş piyasasının diğer alanları da benzer bir hızda soğudu. Teknoloji iş ilanları aslında ekonominin geri kalanına oldukça benzer bir şekilde gelişti, buna yapay zekaya çok fazla maruz kalınmayan iş ilanları da dahil.”
Buna rağmen, teknoloji sektöründeki işten çıkarma açıklamalarında yapay zeka sıkça bir gerekçe olarak öne sürülüyor. Örneğin, Workday CEO’su Carl Eschenbach, toplu işten çıkarmaları duyururken şirketindeki yapay zekaya yönelik “artan talebi” neden olarak gösterdi. Benzer bir söylem, 12 bin kişilik işten çıkarmayı “Müşterilerimiz ve kendimiz için geniş ölçekte yapay zeka kullanmaya hazırlanıyoruz” diyerek açıklayan Hindistan’ın teknoloji devi Tata Consultancy tarafından da kullanıldı.
Asıl Faktör: Yapay Zeka Harcamaları
Uzmanlara göre, yapay zekanın doğrudan çalışanların yerini almasından daha yaygın bir faktör var: Şirketlerin yapay zekayı uygulamak için gereken yüksek maliyetler. Veri merkezleri, çipler ve yapay zeka sistemlerinin kurulumu için gereken enerji, devasa harcamaları beraberinde getiriyor ve teknoloji şirketleri bu maliyetleri karşılamak için bütçelerini yeniden düzenliyor.
Zacks Investment Research’ten Stratejist Bryan Hayes, yapay zeka çağında yeniden yapılanmanın “iki ucu keskin bir kılıç” olduğunu belirtiyor. Hayes’e göre şirketler, “uygun personel sayısını korumakla yapay zekanın ön plana çıkmasına izin vermek arasında doğru dengeyi bulmaya” çalışıyor. İşten çıkarmaların kar marjlarını iyileştirdiğini ifade eden Hayes, “Yapay zeka bu işlerden bazılarının yerini alacak mı? Kesinlikle. Ama aynı zamanda çok sayıda iş yaratacak.” diye ekliyor.
Hayes, Meta gibi şirketlerin OpenAI gibi rakiplerinden seçkin yapay zeka bilimcilerini transfer etmek için cazip teklifler sunduğuna dikkat çekiyor. Indeed raporu da yapay zeka uzmanlarının yazılım mühendislerinden daha iyi durumda olduğunu, ancak bu alandaki ilanların da azaldığını gösteriyor.
Giriş Seviyesi İşler En Çok Etkilenenler Arasında
Indeed raporu, yapay zekanın en derin etkisini giriş seviyesi pozisyonlar üzerinde gösterdiğini ortaya koyuyor. Bunun temel nedeni, bu rollerdeki görevlerin üretken yapay zeka araçlarının yetenekleriyle örtüşmesi.
Etkilenen Başlıca Alanlar:
- Pazarlama
- İdari Yardım
- İnsan Kaynakları
Rapora göre, en az beş yıllık deneyim gerektiren ilanlar daha istikrarlı bir seyir izliyor. Diğer yandan, bazı iş türlerinin yapay zeka dönüşümlerine karşı daha “bağışık” olduğu görülüyor.
Yapay Zekaya Karşı Daha Dirençli Meslekler:
- Sağlık çalışanları
- Tehlikeli madde temizleme işçileri
- Boyacılar
- Mumyalayıcılar