Atatürk Üniversitesi’nden Depreme Karşı Yenilikçi Çözüm: Atık Pet Şişeler
Atatürk Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, atık pet şişeleri kullanarak depreme karşı zeminleri güçlendiren devrim niteliğinde bir projeye imza attı. Çöpe giden plastik atıklar, bilim insanlarının elinde yapı güvenliğini artıran bir güce dönüştürüldü.
Projenin Detayları ve Bilimsel Yaklaşım
Proje, İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Ana Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Ahmet Şahin Zaimoğlu yürütücülüğünde, Yapı Malzemesi Ana Bilim Dalı’ndan Doç. Dr. Meral Oltulu‘nun araştırmacılığı ve inşaat yüksek mühendisi Namenur İbiş Buzdağlı‘nın yüksek lisans tezi kapsamında yaklaşık dört yıl önce başlatıldı. “Ayrık Daneli Zeminlerde (KUM) Sıvılaştırılmış Atık Pet Şişelerinin Katkı Malzemesi Olarak Kullanılması” başlıklı çalışma, hem geri dönüşüme katkı sağlamayı hem de zemin iyileştirme alanında yeni bir yöntem sunmayı hedefledi.
Ekip, laboratuvar ortamında parçaladıkları atık pet şişeleri özel bir kimyasal çözelti içerisinde sıvılaştırdı. Elde edilen bu sıvı, özellikleri iyileştirilmek istenen kum zemine belirli oranlarda eklenerek karıştırıldı. Sıkıştırılan yeni karışımın mukavemet ve dayanıklılık testleri gerçekleştirildi.
Test Sonuçları ve Patent Tescili
Yapılan testler, bu yöntemin zayıf kum zeminin taşıma gücünü ve özellikle deprem anında kritik bir sorun olan sıvılaşmaya karşı dayanıklılığını önemli ölçüde artırdığını ortaya koydu. Çevre dostu olan bu önemli buluş, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından “faydalı buluş” kategorisinde tescillenerek koruma altına alındı.
Prof. Dr. Ahmet Şahin Zaimoğlu, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Literatürde pet şişeler genellikle katı halde kullanılıyordu. Biz ise sıvılaştırarak farklı bir boyut kazandırdık. Gördük ki sıvılaştırılmış atık pet şişeler, ayrık taneli zeminlerin mekanik özelliklerini ve taşıma gücünü önemli derecede etkilemekte. Bu başarıyı elde ettikten sonra tezimizi tamamladık ve patent için sunduk.” dedi.
Çift Yönlü Fayda: Hem Çevre Korunuyor Hem de Yapılar Güçleniyor
Prof. Dr. Zaimoğlu, projenin iki temel faydasına dikkat çekti. Birincisi, doğada yüzlerce yıl çözünmeden kalarak çevre kirliliği yaratan milyonlarca pet şişenin geri dönüşüme kazandırılması. İkincisi ise deprem riski taşıyan bölgeler için hayati bir çözüm sunması.
Zaimoğlu, “Özellikle yer altı suyunun ve kum zeminlerinin olduğu ortamlarda deprem gibi dinamik yükler oluştuğunda ‘sıvılaşma‘ dediğimiz olay meydana gelmekte, bu da üstündeki yapıya büyük zarar verebilmekte. Bu yöntemle taşıma gücü düşük zeminleri iyileştirerek üzerine gelecek yapıları daha emniyetli taşıyacak niteliğe getiriyoruz.” şeklinde konuştu.
Proje Ekibinin Gelecek Hedefleri
Doç. Dr. Meral Oltulu, plastik malzemelerin inşaat mühendisliğinde kullanımına yönelik bu projenin başarısının ardından, yöntemin çimentolu harçlarda kullanımı ve mekanik performanslarının iyileştirilmesi üzerine de çalışmalarının ve yeni patent başvurularının bulunduğunu belirtti. Yüksek lisans teziyle projeye önemli katkı sunan Mühendis Namenur İbiş Buzdağlı ise, “Literatüre yeni bir uygulama örneği kazandırdık. Patent alıp tescillenmesi, konu ile ilgilenen araştırmacılara sonraki çalışmalar için ilham kaynağı olacak.” ifadelerini kullandı.