Hükümetten Madenci Grevine ‘Milli Güvenlik’ Engeli
Hükümet, Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından daha önce anayasaya aykırı bulunan bir uygulamayı tekrarlayarak, yaklaşık 600 bin işçiyi ilgilendiren kamu sözleşmesi sürecindeki madenci grevini ‘milli güvenlik’ gerekçesiyle erteledi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan karar, grevin başlamasına saatler kala geldi ve 60 gün süreyle durduruldu. Bu durum, sendikalar tarafından grev hakkının fiilen ‘yasaklanması’ olarak yorumlandı.
Grev Kararı Alınan İşyerleri Hangileri?
Türkiye Maden-İş Sendikası, kamu sözleşmesinde anlaşma sağlanamaması üzerine Eti Maden işyerlerinde greve gitme kararı almıştı. Ancak Cumhurbaşkanlığı kararıyla grev, “milli güvenliği bozucu nitelikte” olduğu iddiasıyla ertelendi. Ertelenen grevin uygulanacağı yerler şunlardı:
- Eti Maden Genel Müdürlüğü merkez teşkilatı
- Bigadiç Bor İşletme Müdürlüğü
- Kırka Bor İşletme Müdürlüğü
- Emet Bor İşletme Müdürlüğü
Ayrıca, ertesi gün Zonguldak’taki maden işçilerinin de greve başlaması bekleniyordu ve bu grevin de benzer bir gerekçeyle erteleneceği öngörülüyor.
Erteleme Neden ‘Yasak’ Anlamına Geliyor?
Mevcut yasalara göre, grevin 60 gün ertelenmesiyle süreç Yüksek Hakem Kurulu’na devrediliyor. Bu süreçte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı arabulucu atıyor. Eğer 60 gün içinde anlaşma sağlanamazsa, taraflardan birinin başvurusuyla uyuşmazlığı Yüksek Hakem Kurulu çözüyor ve kurulun kararı kesin nitelik taşıyor. Bu durumda işçi sendikasının yetkisi düştüğü için, erteleme kararı sonrası aynı işyerinde tekrar greve çıkılamıyor. Bu nedenle sendikalar, erteleme kararını fiili bir yasaklama olarak nitelendiriyor.
AYM Kararlarına Rağmen Erteleme
Prof. Dr. Aziz Çelik’in araştırmasına göre, AKP döneminde bugüne kadar 22 grev ertelendi ve bu kararlardan 201 bin işçi etkilendi. Anayasa Mahkemesi, daha önce 2015’te Kristal-İş ve sonrasında Birleşik Metal-İş sendikalarının grevlerinin ‘milli güvenlik’ gerekçesiyle ertelenmesini anayasaya aykırı bulmuştu.
Türkiye Barolar Birliği Başkanı Erinç Sağkan, “AYM, grev ertelemelerinde milli güvenlik gerekçesinin hiçbir somut dayanağa bağlanmadan kullanılamayacağını açıkça belirtmişti. Ama o günden bu yana 14 grev daha, yine soyut bir şekilde ‘milli güvenliğin bozulduğu’ gerekçesi öne sürülerek ertelendi. Bu uygulama açıkça anayasanın 51. maddesinde güvence altına alınan sendika hakkını ihlal etmektedir” dedi.
Sendika: “Hakkımız Gasp Edildi, Mücadele Sürecek”
Grevi ertelenen Türkiye Maden-İş Sendikası, karara sert tepki gösterdi. Sendikadan yapılan açıklamada, “Alınan grev erteleme kararı, anayasa ile güvence altına alınmış grev hakkımızın fiilen gasp edilmesidir. Bu karar, madenlerde canı pahasına çalışan, yerin metrelerce altında ekmeğini kazanmaya çalışan binlerce işçinin sesini kısmaya yönelik kabul edilemez bir adımdır” ifadelerine yer verildi. Sendika, tüm yasal ve demokratik haklarını kullanarak mücadeleyi büyüteceklerini duyurdu.
Bakanlığın Teklifi ve Kulis Bilgileri
Süreçte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın hükümet tarafından geri çekilen zam teklifi de tartışma yarattı. Işıkhan, ikinci 6 ay için “gerçekleşen enflasyon” teklif ettiklerini savunsa da, toplu sözleşmelerde bu ifadenin geçmiş 6 ayı kapsaması nedeniyle çelişki oluştu. Sendika kulislerinde ise Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “hedeflenen enflasyona” göre zam istediği, bu nedenle Çalışma Bakanlığı ile anlaşmazlık yaşandığı konuşuluyor.