Tarihi Yapıların Restorasyonunda Çimento İddiaları ve Gerçekler
Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği, İstanbul’un simgesi olan bazı cami ve sarayların restorasyonunda çimento içerikli ürünlerin kullanıldığına dair endişelerini dile getirdi. Bu iddialara yanıt, Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ahmet Güleç‘ten geldi. Güleç, çimento tespitinin tarihi yapıların kendisinde değil, bir ürünün analiz aşamasında ortaya çıktığını vurguladı.
İstanbul’un kültürel mirası olan Sultanahmet Camii, Dolmabahçe Sarayı, Topkapı Sarayı ve Yıldız Sarayı gibi yapılar bir süredir kapsamlı restorasyon çalışmaları altında. Henüz restorasyonu başlamamış olan 1500 yıllık Ayasofya Camii’nde ise iskeleler kurulmuş durumda. Bu yapıların inşasında kullanılan geleneksel Horasan harcı yerine, modern ve zararlı olabilecek malzemelerin kullanıldığı şüphesi kamuoyunda tartışma yarattı.
Derneğin İddiası ve Bilimsel Bulgular
Dernek, restorasyonlarda maliyeti düşürmek amacıyla doğal kireç yerine çimento minerali olan ‘larnit’ maddesinin kullanıldığını öne sürdü. Bu iddiaların odağındaki testler, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi KURAM Laboratuvarı’nda gerçekleştiriliyor. Yapılan XRD analizlerinde, restorasyon için malzeme sağlayan bir firmaya ait numunede ‘larnit’ mineraline rastlandığı doğrulandı.
Dernek Başkanı Mimar Serhat Şahin, bu maddenin yapılarda kullanıldığını iddia ederken, Sultanahmet Camii Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ahmet Güleç konuya açıklık getirdi.
“Aslında olay şu. Şirketler ürünlerini getiriyor. Analizleri KUDEM, KURAM gibi üniversite laboratuvarlarında analizini yaptırıyor. Biz de restorasyonlarda ‘Burada çimento yoktur kullanabilirsiniz’ denilen malzemeleri kullanıyoruz. Ama bunlar acaba şantiyeye geldiğinde ne durumda? Bunu belirlemek üzere bir çalışma yaptık vakıflar ile. Analizlere geçtik. Çimentonun olabileceğini gösteren bir mineral olabilir dediler. Bu durumda da yani eğer larnit çıkarsa uzun analizlere geçiyoruz.”
Prof. Dr. Güleç, söz konusu çimento mineralinin Sultanahmet Camii ve Yıldız Sarayı restorasyonunda kullanılmadığını, Ayasofya Camii’nde ise çalışmalar henüz başlamadığı için böyle bir durumun söz konusu olmadığını kesin bir dille ifade etti.
Restorasyonlarda Firma Suistimalleri ve Denetim Çağrısı
Prof. Dr. Ahmet Güleç, restorasyon ihalelerine katılan malzeme firmalarının geçmişte de benzer suistimaller yaptığını hatırlattı. Şaibeli görülen ürünlerin Vakıflar Genel Müdürlüğü kararıyla detaylı analizlere alındığını belirten Güleç, geçmişte analizden geçen ürünlere şantiyede gizlice çimento karıştırıldığı vakalarının yaşandığını söyledi. Bu nedenle hem Mimar Serhat Şahin hem de Prof. Dr. Güleç, firmalardan alınan ürünlerin farklı ve bağımsız laboratuvarlarda da test edilmesi gerektiği konusunda hemfikir olduklarını belirtti.