Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), “Merkezin Güncesi” adlı blog sayfasında, Türkiye’nin istihdam yapısındaki önemli dönüşümü ele alan yeni bir analiz yayımladı. Uzman Zeynep Yılmaz imzasıyla Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan analiz, sanayi sektörünün istihdamdaki payının azalırken hizmetler sektörünün payının arttığını ortaya koyuyor.
“2025 yılında sanayi sektörünün istihdam içindeki payı azalırken, hizmetler sektörünün payı arttı. Bu değişimin, orta ve uzun vadede ekonomik kalkınma sürecinin devamıyla birlikte sürmesini ve Türkiye’nin istihdam dağılımının yüksek gelirli ülkelere yakınsamasını bekliyoruz.”
İstihdam Piyasasında Sektörel Kaymalar
Analizde, işgücü piyasasının verimli çalışması için çalışanların sektörler arası kolay geçiş yapabilmesinin kritik öneme sahip olduğu vurgulandı. TÜİK verilerine dayandırılan incelemeye göre, Mayıs 2024 ile Mayıs 2025 arasındaki bir yıllık dönemde dikkat çekici değişimler yaşandı:
- Toplam istihdam: %1,2 oranında arttı.
- Sanayi sektörü istihdamı: Yaklaşık 157 bin kişi azaldı (%3,1 düşüş).
- İnşaat sektörü istihdamı: 83 bin kişilik artış kaydetti (%4,6 yükseliş).
- Hizmetler sektörü istihdamı: 258 bin kişilik artış gösterdi (%2,9 yükseliş).
Bu veriler, Türkiye’nin istihdam yapısının küresel eğilimlere paralel olarak hizmetler sektörü lehine evrildiğini gösteriyor. Ekonomik gelişmişlik arttıkça, teknolojik ilerleme ve tüketici tercihlerindeki değişim gibi faktörlerle sanayinin istihdamdaki payının azalması beklenen bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Yüksek Gelirli Ülkelerle Karşılaştırma
Analizde, Türkiye’nin istihdam dağılımının yüksek gelirli ülkelerle kıyaslandığı belirtiliyor. Verilere göre, yüksek gelirli ülkelerde hizmetler sektörünün istihdamdaki payı Türkiye’nin oldukça üzerindeyken, Türkiye’de sanayi sektörünün payı OECD ortalamasından yaklaşık 5 yüzde puan daha yüksek. Bu durum, Türkiye’nin ekonomik gelişimini sürdürdükçe hizmetler sektörünün payının daha da artacağına işaret ediyor.
İşgücü Piyasası Hareketliliği ve Yeniden İşe Girme Oranları
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verileri kullanılarak yapılan incelemede, işten ayrılan çalışanların yeniden iş bulma dinamikleri de mercek altına alındı. 2024 Mayıs ayında işinden ayrılan yaklaşık 835 bin kişiden %67’sinin (yaklaşık 563 bin kişi) bir yıl içinde yeniden işe girdiği tespit edildi. Bu oranın, imalat sanayiinden ayrılanlar için de %68 ile genel ortalamaya çok yakın olduğu belirtildi. Bu durum, sanayideki istihdam kaybının doğrudan büyük bir işsizlik artışına yol açmadığını gösteriyor.
Sektör Değiştirenlerin Yönelimi
İmalat sanayiindeki işinden ayrılıp yeniden iş bulan 117 bin kişinin 70 bini farklı bir sektöre geçiş yaptı. Bu geçişlerin dağılımı ise şöyle oldu:
- Hizmetler Sektörü: %49 (34 bin kişi)
- İmalat Sanayiinin Farklı Alt Sektörleri: %34 (23 bin kişi)
- İnşaat Sektörü: %15 (10 bin kişi)
İşten İşe Geçişlerde Rekor Yıl
Analiz, 2024 yılının işten işe geçiş oranları açısından son yılların en hareketli dönemi olduğunu da ortaya koydu. 2024’te işten ayrıldıktan sonra bir yıl içinde yeniden işe girenlerin oranı %67 olarak kaydedildi. Bu oran, pandemi sonrası toparlanma yılı olan 2020 hariç tutulduğunda, incelenen yıllar içindeki en yüksek seviyeyi temsil ediyor.
“Özetle, son veriler dahilinde 2025 yılında sanayi sektörünün istihdam içindeki payı azalırken, hizmetler sektörünün payı arttı. … Öte yandan, Türkiye’de son dönemde işgücü piyasasının hareketli olduğunu ve işinden ayrılan kişilerin büyük bir kısmının yeniden iş bulabildiğini görüyoruz.”
Sonuç olarak, TCMB’nin analizi Türkiye ekonomisinin yapısal bir dönüşümden geçtiğini, işgücü piyasasının bu değişime uyum sağlama esnekliğine sahip olduğunu ve gelişmiş ekonomilerin istihdam yapısına doğru yakınsadığını teyit ediyor.