TCMB’den İstihdam Piyasasına Yönelik Kritik Analiz: Sektörler Arası Geçişler ve Yeni Eğilimler
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Uzman Zeynep Yılmaz imzası taşıyan “İstihdamda Sektörel Kaymalar ve Çalışan Geçişleri” başlıklı önemli bir analiz yayımladı. Analizde, işgücü piyasasının verimliliği için çalışanların sektörler arası kolay geçiş yapabilmesinin kritik rol oynadığı vurgulandı.
İstihdamda Sektörel Dönüşüm: Sanayi Geriliyor, Hizmetler Yükseliyor
TÜİK verilerine dayanan analiz, 2024 Mayıs ile 2025 Mayıs arasındaki bir yıllık dönemde toplam istihdamın yüzde 1,2 oranında arttığını ortaya koydu. Ancak bu artış, sektörler arasında dengeli bir dağılım göstermedi:
- Sanayi sektörü istihdamı yaklaşık 157 bin kişi (yüzde 3,1) azaldı.
- İnşaat sektörü istihdamı 83 bin kişi (yüzde 4,6) arttı.
- Hizmetler sektörü istihdamı ise 258 bin kişilik (yüzde 2,9) rekor bir artış kaydetti.
Analizde, sanayi sektörünün istihdamdaki payının azalırken hizmetler sektörünün payının artmasının, küresel ve uzun vadeli eğilimlerle uyumlu olduğu belirtildi. Ekonomik gelişmişlik seviyesi arttıkça, ülkelerin istihdam yapısının sanayiden hizmetlere kaydığı; bu durumun teknolojik ilerleme, tüketici tercihleri ve küresel rekabet gibi faktörlerden kaynaklandığı ifade edildi.
Türkiye’nin İstihdam Yapısı Gelişmiş Ülkelere Yakınsıyor
Raporda, Türkiye’de sanayi sektörünün toplam istihdamdaki payının, yüksek gelirli ülkeler ve OECD ortalamalarından yaklaşık 5 yüzde puan daha yüksek olduğu vurgulandı. Ancak ekonomik gelişmenin devamıyla birlikte bu oranın düşerek, Türkiye’nin istihdam dağılımının yüksek gelirli ülkelere yakınsaması bekleniyor.
İşten Ayrılanların Yeniden İşe Girme Oranları Ne Durumda?
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verileri kullanılarak yapılan incelemede, işten ayrılanların işgücü piyasasındaki durumu mercek altına alındı. 2024 Mayıs ayında işten ayrılan yaklaşık 835 bin kişiden 563 bininin (yüzde 67) bir yıl içinde tekrar işe başladığı tespit edildi. Analizde, işe girmeyen yüzde 33’lük kesimin içinde emekli olanlar, kendi işini kuranlar (4B) ve kamu hizmetine geçenlerin (4C) de bulunduğu, bu nedenle tamamının işsiz kalmadığına dikkat çekildi.
İmalat Sanayisinden Ayrılanlar da Hızla İş Buluyor
Analizin odaklandığı bir diğer önemli nokta ise imalat sanayisi oldu. 2024 Mayıs’ta imalat sanayisindeki işinden ayrılan 172 bin kişiden 117 bininin (yüzde 68) bir yıl içinde yeniden işe girdiği görüldü. Bu oran, genel ortalamayla benzer seviyede olup imalat sanayiindeki istihdam kaybının kalıcı işsizliğe yol açma riskinin düşük olduğunu gösteriyor.
Sektör değiştiren 70 bin kişinin dağılımı ise şu şekilde oldu:
- Yüzde 49’u (34 bin kişi) hizmetler sektörüne geçti.
- Yüzde 34’ü (23 bin kişi) imalat sanayiinin farklı bir alt sektöründe iş buldu.
- Yüzde 15’i (10 bin kişi) inşaat sektörüne yöneldi.
2024, İşten İşe Geçişlerde Rekor Yılı Oldu
Rapora göre, 2024 yılı, işten ayrılanların bir yıl içinde yeniden işe girme oranının en yüksek olduğu yıllardan biri oldu. Yüzde 67‘lik bu oran, Mayıs 2018’deki yüzde 63‘lük oranın üzerinde yer alıyor. Bu durum, pandemi sonrası dönemde işgücü piyasasının dinamik ve hareketli yapısını koruduğunu teyit ediyor.
Özetle, son veriler Türkiye ekonomisinde istihdamın sanayiden hizmetler sektörüne doğru kaydığını gösteriyor. Bu dönüşümün, ülkenin ekonomik kalkınma süreciyle uyumlu olarak devam etmesi bekleniyor. İşgücü piyasasının hareketliliği ve işinden ayrılanların büyük bir kısmının yeniden istihdama katılabilmesi, piyasanın esnekliğine işaret eden olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor.