Uçuşlarda Türbülans Riski Neden Artıyor?
Hava akışındaki bozulmalar sonucu uçağın sarsılması olarak tanımlanan türbülans, son yıllarda uçak yolculuklarının daha sık karşılaşılan ve endişe verici bir gerçeği haline geldi. Bu şiddetli sarsıntılar, yalnızca konforu bozmakla kalmıyor, aynı zamanda ciddi yaralanmalara ve nadiren de olsa ölümlere yol açabiliyor. Yakın zamanda yaşanan bir olayda, Delta Havayolları’na ait bir uçağın şiddetli türbülansa girmesi sonucu 25 yolcu yaralandı ve uçak acil iniş yapmak zorunda kaldı.
BBC’nin haberine göre, şiddetli bir türbülans anında uçağın dikey hareketleri, vücudunuza normal ağırlığınızın 1.5 katı bir basınç uygulayabilir. Bu esnada emniyet kemeriniz takılı değilse, bu basınç sizi koltuğunuzdan fırlatmaya yetecek güçtedir.
İklim Değişikliği Uçuşları Nasıl Etkiliyor?
Atmosfer uzmanı Prof. Dr. Paul Williams, uydularla veya radarla tespit edilemeyen ve “açık hava türbülansı” (CAT) olarak bilinen şiddetli hava olaylarının 1979’dan bu yana %55 oranında arttığını belirtiyor. Bu artışın arkasındaki temel neden ise iklim değişikliği. Uzmanlar, atmosferdeki sıcaklık değişimleri ve rüzgâr düzenlerindeki farklılıkların, gelecekteki uçuşları daha da sarsıntılı hale getireceğini öngörüyor.
Prof. Williams, “İklim değişikliği, jet akımının güneyindeki havayı kuzeyindeki havadan daha fazla ısıtıyor, böylece sıcaklık farkı artıyor. Türbülansların süresi 20-30 dakikaya kadar çıkabilir ve 2050’ye kadar dünya genelinde üç katına çıkması bekleniyor” diyor.
Rakamlarla Türbülans Gerçeği
- Dünya genelinde yılda gerçekleştirilen 35 milyondan fazla uçuştan yaklaşık 5 bin tanesinde şiddetli türbülans yaşanıyor.
- Türbülans kaynaklı ölümler nadir olsa da (1981’den bu yana 4 ölüm), yaralanmalar oldukça yaygın. Sadece ABD’de 2009’dan bu yana 207 kişi ağır yaralandı.
- 2023 yılında uçaklarda meydana gelen ağır yolcu yaralanmalarının %40’ının nedeni türbülanstı.
- Geçtiğimiz yıl Singapur Havayolları’na ait bir uçak, 4.6 saniyede 54 metre irtifa kaybederek bir yolcunun hayatını kaybetmesine ve 144 kişinin yaralanmasına neden oldu.
Son Olay: Delta Uçağı Acil İniş Yaptı
Çarşamba günü Hollanda’ya gitmek üzere Salt Lake City’den kalkan Delta Havayolları’na ait Airbus A330-900 tipi uçak, şiddetli türbülans sebebiyle Minneapolis-St. Paul Uluslararası Havalimanı’na acil iniş yaptı. Uçaktaki 275 yolcu ve 13 mürettebattan, emniyet kemeri takmadığı belirtilen 25 yolcu yaralanarak hastaneye kaldırıldı. Görgü tanıkları, kemer takmayan yolcuların koltuklarından fırlayarak uçağın tavanına defalarca çarptığını ifade etti.
Teknoloji Türbülansa Çare Olabilir mi?
Uçak tasarımcıları ve mühendisler, yeni teknolojilerle türbülansın etkilerini azaltmayı hedefliyor. Pilotların türbülanstan kaçınma manevraları, uçuş süresini ve maliyetleri artırırken, yakıt tüketimini ve emisyonları da yükseltiyor. Bu soruna yönelik geliştirilen bazı çözümler şunlardır:
- Avusturyalı “Turbulence Solutions” şirketi, uçağın dengesini artıran küçük kanatçıklar geliştirdi.
- İsveç KTH Kraliyet Teknoloji Enstitüsü’nden Ricardo Vinuesa, türbülansın yapay zekâ için mükemmel bir uygulama alanı olduğunu belirtiyor.
- Barselona Süper Bilgi İşlem Merkezi, sentetik hava jetlerini kontrol eden bir yapay zekâ sistemini test ediyor.
- NASA, türbülans girdaplarını algılayabilen özel bir mikrofon üzerinde çalışıyor.
- Lidar teknolojisi, uçağın etrafındaki havanın 3 boyutlu haritasını oluşturarak erken uyarı sağlayabilir.
Pilotların Mevcut Önlemleri ve En Önemli Tavsiye
Pilotlar, kalkış öncesi meteorolojik verileri, jet akımı grafiklerini ve uçuş planlama yazılımlarını detaylıca inceliyor. Bu sayede günümüzde türbülansların %75’i önceden tahmin edilebiliyor. Ancak açık hava türbülansları aniden ortaya çıkabildiği için her zaman öngörülemiyor. Uzmanlara göre tüm bu teknolojik gelişmelere rağmen en temel ve etkili önlem, yolcuların uçuş boyunca emniyet kemerlerini bağlı tutmalarıdır. Emniyet kemeri, şiddetli sarsıntılarda bile sizi koltuğunuzda güvende tutarak yaralanma riskini en aza indirir.
