El Salvador siyasetinde tarihi bir gün yaşandı. Devlet Başkanı Nayib Bukele’nin iktidarını pekiştiren ve kendisine süresiz yeniden seçilme yolunu açan anayasa değişikliği teklifi, mecliste rekor bir sürede yasalaştı.
Üç Saatte Değişen Anayasa: Bukele’ye Sınırsız Yetki
İktidardaki Yeni Fikirler (Nuevas Ideas-NI) partisinden bir milletvekilinin Perşembe günü meclise sunduğu yasa teklifi, herhangi bir komisyon sürecine tabi tutulmadan doğrudan oylandı. Sadece üç saat gibi kısa bir sürede kabul edilen değişiklikle El Salvador’un yönetim yapısı kökten değiştirildi. Yapılan temel değişiklikler şunlardır:
- Başkanlık görev süresi beş yıldan altı yıla çıkarıldı.
- Seçimlerde ikinci tur uygulaması kaldırıldı.
- Bir sonraki seçim tarihi 2029’dan 2027’ye çekildi.
- En kritik madde olarak, mevcut başkana süresiz olarak yeniden aday olma hakkı tanındı.
Tepkiler: ‘Demokrasinin Zaferi’ mi, ‘Kara Bir Gün’ mü?
Meclis Başkanı Ernesto Castro, değişikliği savunarak tarihi bir an yaşandığını belirtti.
“Halk bir liderin ne kadar süre görevde kalacağına kendi karar verir. Bu, demokrasinin bir zaferidir.”
Ancak bu görüşe katılmayanlar da vardı. Değişikliğe karşı oy kullanan üç milletvekilinden biri olan Marcela Villatoro, durumu sert bir dille eleştirdi.
“Bugün El Salvador’da demokrasi öldü.”
Bukele’nin İktidar Yürüyüşü
Nayib Bukele’nin iktidarını sağlamlaştırma adımları yeni değil. 2020 yılında silahlı askerlerle meclisi basması, ardından Anayasa Mahkemesi ve başsavcılık gibi kilit kurumlara kendi müttefiklerini ataması, bu sürecin ilk işaretleri olarak görülüyordu. Geçtiğimiz yıl, bu yeni yargıçların anayasal yorumu değiştirerek Bukele’nin ikinci kez seçime girmesine olanak tanıması, bugünkü değişikliğin zeminini hazırlamıştı.
Muhalefet ve Basın Hedefte
Bukele, suç örgütlerine karşı yürüttüğü sert politikalarla halk desteğini büyük ölçüde arkasına alsa da, insan hakları örgütleri yönetimin giderek otoriter bir yapıya büründüğünü belirtiyor. Son aylarda iki muhalif ismin tutuklanması sonrası, yaklaşık 100 gazeteci ve insan hakları savunucusunun ülkeyi terk etmek zorunda kaldığı bildiriliyor. Temmuz ayında ise ülkenin en büyük insan hakları kuruluşu faaliyetlerini durdurma kararı aldı.
Uluslararası Arenada Sessizlik ve Eleştiriler
ABD yönetimi, El Salvador’daki bu anayasa değişikliğine ilişkin yorum yapmaktan kaçındı. Bu sessizliğin arkasında, Bukele’nin Latin Amerika’daki en bilinen Trump destekçilerinden biri olması ve Mart ayında imzalanan göçmen anlaşmasının yattığı düşünülüyor.
Birleşmiş Milletler (BM) raportörü Gina Romero ise durumu şu sözlerle eleştirdi:
“ABD yönetimi, Bukele rejimini sessizliğiyle koruyor. Bukele, mahkemeleri, meclisi, medyayı ve anlatıyı kontrol ediyor. Bu otokrasi değilse nedir?”
Halk Neden Tepkisiz Kaldı?
1992’deki barış anlaşmalarıyla kurulan El Salvador demokrasisi, yolsuzluk ve çete şiddeti gibi sorunlar nedeniyle halkın beklentilerini karşılayamadı. Bu durum, demokratik kurumlara karşı bir güvensizlik yarattı. Bu nedenle anayasa değişikliğine karşı kitlesel bir protesto hareketi gözlemlenmedi. Hükümetin aynı günü resmi tatil ilan etmesi de halkın ilgisinin dağılmasında etkili oldu.
Bukele’nin eski danışmanlarından avukat Bertha María DeleOn, yaşananları şu şekilde özetledi:
“Parlamento baskınıyla birlikte Bukele, adeta diktatörlük el kitabını uygulamaya başladı.”