Diyarbakır’ın kırsal Özbilek Mahallesi‘nde, 8 Mart’ta vefat eden bir vatandaşın defin işlemleri sırasında tesadüfen ortaya çıkan tarihi mozaik, bölgenin geçmişine ışık tutuyor. İş makinesiyle yapılan mezar kazısı esnasında fark edilen mozaik için Diyarbakır Müze Müdürlüğü, 11 Mart’ta derhal bir kurtarma çalışması başlattı.
Tarihi Mozaik Gün Yüzüne Çıkarıldı
Yürütülen titiz kurtarma kazıları sonucunda, Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait olduğu değerlendirilen 35 metrekarelik büyüleyici bir mozaik taban gün ışığına çıkarıldı. Yapılan ilk incelemelerde, mozaiğin üzerinde oldukça dikkat çekici semboller ve yazılar tespit edildi.
- İçerisinde haç motifi barındıran bir “Davud Yıldızı” sembolü.
- Eski Grekçe (eski Yunanca) ile yazılmış altı satırlık bir kitabe.
Çalışmaların tamamlanmasının ardından toplanan Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, bu eşsiz eserin yerinde korunmasına karar verdi. Alan, özel bir branda ile kapatılarak koruma altına alındı.
“En Dikkat Çekici Unsur Davud Yıldızı İçindeki Haç Motifi”
Diyarbakır Müzesi Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, AA muhabirine yaptığı açıklamada, müzenin 1934’ten bu yana 50’den fazla kurtarma kazısı gerçekleştirdiğini ve Özbilek’teki çalışmanın da bunlardan biri olduğunu belirtti.
“Mezarlıkta defin için kazı yapıldığı sırada mozaiğe denk gelindiği ihbarı üzerine bölgeye gittik. Buluntunun Roma Dönemine ait bir mozaik olduğu anlaşıldı. Gerekli izinlerin alınmasının ardından arkeolog, sanat tarihçisi, restoratör ve işçilerle yaklaşık üç hafta süren bir kurtarma kazısı yürüttük.”
Gizligöl, kazıda iki farklı bölümden oluşan ve motifleri birbirinden ayrılan 35 metrekarelik mozaiğin ortaya çıkarıldığını, eserin yaklaşık yüzde 70’inin korunmuş durumda olduğunu ifade etti.
Mozaiğin Detayları ve Önemi
Müze Müdür Vekili Gizligöl, mozaiğin detaylarına ilişkin şu bilgileri paylaştı: “Birinci bölümde, ortada sekizgen bir ana figür ve çevresinde eşkenar dörtgenlerden oluşan geometrik desenler yer alıyor. Bu figürün doğusunda büyük bir haç motifi, batısında ise sarı, kahverengi ve beyaz tonların kullanıldığı motifler görülüyor. Güneybatısında ise dikdörtgen bir friz içerisine yerleştirilmiş Grekçe yazıtlar tespit ettik.”
“Bilinen Kanının Aksine”
Kitabenin büyük kısmının tahrip olduğunu ancak üzerindeki çalışmaların sürdüğünü belirten Gizligöl, bulgunun önemini şu sözlerle vurguladı:
“En dikkat çekici unsur Davud Yıldızı içindeki haç motifi ve altı satırlık Grekçe yazıt. Mozaik bize Roma İmparatorluğu’nun Fırat’ın doğusuna çok fazla geçmediği yönündeki genel kanının aksine, bu bölgede uzun süreli faaliyetlerde bulunduğunu ve kalıcı eserler bıraktığını göstermekte. Bu, Diyarbakır’da yerinde bulunmuş ikinci mozaik olması bakımından ayrı bir öneme sahip.”
Gelecek Nesillere Miras Bırakılacak
Kazının kurtarma aşamasının tamamlandığını ve eserin yerinde korunması için toprakla tekrar kapatıldığını belirten Gizligöl, “Bu alanı gelecek nesillere miras bırakmak istiyoruz. Burası büyük bir antik kent ve gelecekte daha kapsamlı bilimsel kazılarla yeni mozaiklere ulaşılabileceğini düşünüyoruz.” dedi. Gizligöl, alanın halen mezarlık olarak kullanılmasından dolayı yeni definler yapılmaması için yeni bir mezarlık alanı tahsis edilmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.