Diyarbakır’da Sıra Dışı Arkeolojik Keşif: Mezar Kazısında Ortaya Çıkan Mozaik
Diyarbakır’ın Ergani ilçesine bağlı kırsal Özbilek Mahallesi’nde, 8 Mart’ta bir defin işlemi sırasında tesadüfen önemli bir tarihi eser gün yüzüne çıkarıldı. İş makinesiyle yapılan mezar kazısı esnasında bulunan mozaik için Diyarbakır Müze Müdürlüğü tarafından 11 Mart’ta derhal bir kurtarma çalışması başlatıldı.
Kurtarma Kazısı ve Mozaik Detayları
Yürütülen titiz çalışmalar sonucunda, Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait olduğu tahmin edilen 35 metrekarelik etkileyici bir mozaik taban ortaya çıkarıldı. Uzmanlar tarafından yapılan ilk incelemelerde, mozaik üzerinde iç içe geçmiş semboller ve yazıtlar tespit edildi. Özellikle, içerisinde bir haç motifi barındıran “Davud Yıldızı” sembolü ve 6 satırlık Eski Grekçe (Yunanca) bir metin, buluntunun önemini katbekat artırdı.
Çalışmaların tamamlanmasının ardından Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, mozaiğin taşınmak yerine yerinde korunması yönünde karar aldı. Eser, özel bir branda ile kapatılarak koruma altına alındı.
“En Dikkat Çekici Unsur Davud Yıldızı İçindeki Haç Motifi”
Diyarbakır Müzesi Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, yapılan keşfin bölge tarihi açısından önemine dikkat çekti. Gizligöl, müzenin 1934’ten bu yana 50’den fazla kurtarma kazısı gerçekleştirdiğini ve Özbilek’teki bu çalışmanın en önemlilerinden biri olduğunu belirtti.
“Mozaiğin yaklaşık yüzde 70’i korunmuş durumda, yüzde 30’u ise günümüze ulaşmamış. Birinci bölümde, ortada sekizgen bir ana figür ve çevresinde geometrik desenler yer alıyor. En dikkat çekici unsur ise Davud Yıldızı içindeki haç motifi ve altı satırlık Grekçe yazıt.”
Gizligöl, yazıtların büyük bir kısmının tahrip olduğunu ancak okunması için çalışmaların sürdüğünü ve sonuçların kamuoyu ile paylaşılacağını ekledi.
Tarihi Bilgileri Değiştirebilecek Bir Bulgu
Müjdat Gizligöl, bu mozaiğin bilinen bir kanıyı değiştirebileceğini vurguladı: “Mozaik bize, Roma İmparatorluğu’nun Fırat’ın doğusuna çok fazla geçmediği yönündeki genel kanının aksine, bu bölgede uzun süreli faaliyetlerde bulunduğunu ve kalıcı eserler bıraktığını göstermekte. Bu mozaik, Diyarbakır’da yerinde bulunmuş ikinci mozaik olması bakımından ayrı bir öneme sahip.”
“Bu Alanı Gelecek Nesillere Miras Bırakmak İstiyoruz”
Kurtarma kazısının ardından alanın gelecek nesillere aktarılması için toprakla yeniden kapatıldığını belirten Gizligöl, bölgenin büyük bir antik kentin parçası olabileceğini ifade etti. “Burası büyük bir antik kent ve gelecekte daha kapsamlı bilimsel kazılarla yeni mozaiklere ulaşılabileceğini düşünüyoruz. Ancak alan köylüler tarafından mezarlık olarak kullanıldığından, burada defin yapılmaması için yeni bir mezarlık alanının tahsis edilmesi gerekiyor.” şeklinde konuştu. Keşfedilen mozaiğin, antik dönemde bir çay kenarına kurulmuş bir Roma köyündeki villalardan birine ait olabileceği düşünülüyor.