Diyarbakır’da Tesadüfi Keşif: Mezar Kazısından Tarihi Mozaik Çıktı
Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde, bir defin işlemi sırasında tesadüfen ortaya çıkarılan 35 metrekarelik tarihi bir mozaik, arkeoloji dünyasını heyecanlandırdı. Diyarbakır Müze Müdürlüğü’nün yürüttüğü titiz çalışmalar sonucunda, mozaiğin üzerinde içinde haç motifi barındıran bir Davut Yıldızı ve 6 satırlık Antik Yunanca bir dilekçe yazısı bulundu. Yapılan ilk incelemeler, eserin Geç Roma ve Erken Bizans dönemlerine ait olduğunu gösteriyor.
Keşif Anı ve İlk Müdahale
Olay, Ergani’ye bağlı Kırsal Özbilek Mahallesi’ndeki mezarlıkta, 8 Mart’ta vefat eden bir vatandaş için mezar kazılırken yaşandı. Mozaik kalıntılarını fark eden duyarlı mahalle sakinleri, defin işlemini başka bir alana taşıyarak durumu derhal jandarma ekiplerine bildirdi. Bölgeyi güvenlik altına alan jandarma, konuyu Diyarbakır Müze Müdürlüğü‘ne iletti. Aynı gün olay yerine intikal eden müze uzmanları, yaptıkları ilk değerlendirmede mozaiğin tarihi bir değere sahip olduğunu teyit etti.
Üç Haftalık Titiz Çalışma Sonucunda Gün Yüzüne Çıkarıldı
Diyarbakır Müzesi Müdür Yardımcısı Mehmet Çelebi, keşif sürecine dair önemli bilgiler paylaştı. Çelebi, ihbarın ardından hızla harekete geçtiklerini ve uzman bir ekiple yerinde inceleme yaptıklarını belirtti.
“Mart ayının başlarında Ergani İlçe Jandarma Komutanlığı’ndan bize gelen bir ihbarla, söz konusu köyün günümüz mezarlarında yapılan bir defin işleminde, bir mozaikli alanın bulunduğu söylendi. Gerekli izinlerin alınmasının ardından 11 Mart’ta kurtarma kazısı çalışmalarına başladık. Restoratör, arkeolog, sanat tarihçi ve antropologlardan oluşan uzman ekibimizle yaklaşık 3 haftalık bir çalışmayla 35 metrekarelik alandaki mozaikli alanı tamamen ortaya çıkardık. Eser, Geç dönem Roma ve erken dönem Bizans dönemine tarihlenmektedir.”
Mozaikteki Gizemli Semboller ve Yazıt
Mehmet Çelebi, mozaiğin detaylarının dönemin sosyal ve kültürel yapısına ışık tuttuğunu vurguladı. Eserin, o dönemde bir villa veya benzeri önemli bir mimari yapının zemin döşemesi olduğu düşünülüyor.
“Mozaik üzerinde geometrik motiflerin yanı sıra, içinde haç motifi bulunan bir Davut Yıldızı ortaya çıktı. Ayrıca zeminde, Antik Yunanca yazılmış 6 satırlık bir dilekçe bulunuyor. Bu bulgular, eserin önemini daha da artırmaktadır. Çalışmalar tamamlandıktan sonra, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararıyla mozaiğin yerinde korunmasına karar verildi. Çünkü burası ‘Memalan Antik Kenti’ olarak bilinen bir bölge. Gelecekte yapılacak daha kapsamlı kazılar için eserin orijinal konumunda korunması büyük önem taşıyor.”
Mezarlık Alanının Geleceği Belirlendi
Mozaikli alanın güncel mezarlık içinde yer alması nedeniyle köylülerin defin işlemleri konusunda endişe yaşadığını belirten Çelebi, bu soruna da çözüm getirildiğini ifade etti.
“Koruma Kurulu, yeni defin işlemlerinin mozaikli alanın dışında, uzak bir noktada gerçekleştirilmesi yönünde karar aldı. Köy için yeni bir mezarlık alanı belirlenene kadar bu karar geçerli olacak. Yeni alan tahsis edildikten sonra mevcut tarihi alan tamamen koruma altına alınacaktır.”
