Ermenistan ve ABD’den Kafkasya’da Kritik Hamle: Eagle Partner 2025
Amerika Birleşik Devletleri ve Ermenistan arasında güçlenen savunma işbirliğinin en yeni adımı olan ‘Eagle Partner 2025’ tatbikatı, Erivan’ın Moskova ile olan geleneksel bağlarını zayıflattığı ve Washington ile stratejik ortaklığını pekiştirdiği bir dönemde gerçekleşiyor. Bu tatbikat, sadece bir eğitim faaliyeti olmanın ötesinde, Kafkasya’daki jeopolitik güç dengelerinin yeniden şekillendiğinin somut bir göstergesi olarak kabul ediliyor.
Ermenistan Savunma Bakanlığı, tatbikatın temel amacının “uluslararası barışı koruma çalışmalarına katılan birlikler arasındaki koordinasyonu artırmak” olduğunu belirtti. ‘Barışı koruma’ operasyonlarına odaklanan tatbikata, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’nin barışı koruma tugayı, ABD’nin Avrupa ve Afrika Ordusu ve Kansas Ulusal Muhafızları’ndan askerler iştirak edecek.
Tatbikatın Odak Noktaları ve Amaçları
Tatbikat süresince, barışı koruma operasyonları ve özellikle tıbbi tahliye prosedürleri gibi kritik konular üzerinde durulacak. Bakanlık, bu tür ortak eğitimlerin, Ermeni barış gücü birliklerinin operasyonel hazırlığını artırma hedefi taşıdığını ve barışı koruma görevlerine hazırlık sürecinin düzenli bir parçası olduğunu vurguladı. Uzmanlar ise tatbikatı şu şekilde yorumluyor:
Bölgesel jeopolitik dengelerdeki değişimin önemli bir adımı.
ABD-Ermenistan Savunma Ortaklığı Derinleşiyor
Ermenistan’ın ABD ile yakınlaşma süreci, 2020’deki Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan’ın zaferi sonrası Rusya ile ilişkilerinde yaşadığı hayal kırıklığının bir sonucu olarak hız kazandı. Erivan yönetimi, Moskova liderliğindeki Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nü (KGAÖ), özellikle Laçin Koridoru’nun kontrolü konusunda pasif kalmakla suçlamıştı. 2024 yılında KGAÖ üyeliğini askıya alan Ermenistan’da Başbakan Nikol Paşinyan, Rusya ile ittifakı ‘stratejik bir hata’ olarak tanımladı.
Bu süreçte Ermenistan, Fransa gibi diğer Batılı ülkelerle de savunma anlaşmaları imzalayarak güvenlik ortaklarını çeşitlendirme yoluna gitti. ‘Eagle Partner 2025’ tatbikatı, 14 Ocak 2025’te ABD eski Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Ermeni mevkidaşı Ararat Mirzoyan arasında imzalanan ‘Stratejik Ortaklık Şartı’nın bir yansımasıdır.
ABD’nin Ermenistan’a yaptığı yatırımlar, 2021’den bu yana sağlanan 340 milyon dolar dahil olmak üzere toplamda yaklaşık 3,3 milyar dolara ulaştı. Ortaklık kapsamında sağlanan finansman destekleri şunları içeriyor:
- Sınır güvenliği yeteneklerini geliştirmek için 27 milyon dolar
- Savunma sektörü reformları için 18 milyon dolar
- Zırhlı ambulans tedariki
- Siber Savunma Operasyon Merkezi kurulması
- Ulusal Eğitim Merkezi kapasitelerinin artırılması
Ekonomik ve Enerji Alanında İşbirliği
Stratejik ortaklık sadece savunma ile sınırlı kalmıyor. Ticaret, teknoloji ve enerji alanlarında da önemli bir ivme yakalandı. Washington, Ermenistan’ın ekonomik direncini ve ticari çeşitliliğini artırma hedeflerini destekliyor. İkili ticaret hacmi 2020-2023 arasında üç kat artarak 321 milyon dolara ulaştı. 2023’ten bu yana yaklaşık 300 Amerikan firması Ermenistan pazarına giriş yaptı.
Ayrıca, iki ülke sivil nükleer enerji alanında da işbirliğini hedefliyor. 2025’te başlaması beklenen müzakerelerle, ABD’nin Ermenistan’a nükleer teknoloji transferi ve işbirliğini kurumsallaştırması planlanıyor.
Rusya’dan Tam Bir Kopuş Mümkün mü?
‘Eagle Partner 2025’, Ermenistan’ın Rusya’dan uzaklaşarak Batı ile bütünleşme stratejisinin sembolik bir adımıdır. Ancak Erivan’ın Moskova ile olan derin ekonomik bağları, tam bir kopuşun kısa vadede zor olduğunu gösteriyor. Ülkedeki Rus yatırımları, enerji bağımlılığı ve işçi dövizleri bu ilişkinin sürmesini zorunlu kılıyor.
2025 itibarıyla ülkenin doğal gaz arzının %83-88’i Rusya’dan sağlanmakta ve Gazprom Armenia sektörde tekel konumundadır. Rusya’da çalışan Ermenistan vatandaşlarının gönderdiği dövizler GSYH’nin önemli bir bölümünü oluştururken, 2024’te 12.4 milyar dolara ulaşan ikili ticaret, toplam dış ticaretin yaklaşık %35’ini teşkil etmektedir. Bu ekonomik gerçekler, Erivan’ın siyasi yörüngesini Batı’ya çevirirken bile Moskova ile ilişkilerini sürdürme gerekliliğini ortaya koyuyor.
Eagle Partner Tatbikatının Geçmişi
ABD-Ermenistan ortak tatbikatı ilk olarak 11-20 Eylül 2023’te düzenlendi. 2024’te ise 15-24 Temmuz tarihleri arasında icra edildi. Tatbikatın ana hedefi, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı 12. Barışı Koruma Tugayı’nı gelecekteki görevlere hazırlamak ve ittifakı güçlendirmektir. Önceki tatbikatlara yaklaşık 85 Amerikalı ve 175 Ermeni askeri katılmıştır.