Türkiye’de Gıda İsrafı Raporu: Serpme Kahvaltı Başrolde
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) tarafından yayımlanan “2025 Yılı İsraf Raporu”, dünyada ve Türkiye’de gıda israfının endişe verici boyutlara ulaştığını gözler önüne seriyor. Türkiye’deki israfın en somut örneklerinden biri olarak ise zengin sofralarıyla bilinen serpme kahvaltı öne çıkıyor. Bu kültürel alışkanlık, maalesef büyük bir gıda kaybına neden oluyor.
Misafirperverlik Simgesi İsrafa Dönüşüyor
TİSVA Başkanı Halil Fatih Akgül, serpme kahvaltının yol açtığı israf sorununa dikkat çekiyor.
“Serpme kahvaltı, ülkemizde misafirperverliğin ve sosyal paylaşımın bir simgesi olarak görülüyor. Ancak bu kültürel alışkanlık, uzmanların da belirttiği gibi ciddi bir gıda israfı sorununu beraberinde getiriyor. Tabağa konulan fakat dokunulmayan yiyecekler, hijyen kuralları gereği yeniden kullanılamıyor ve ne yazık ki doğrudan çöpe gidiyor.”
‘Gösterim’ Odaklı Sofralar Sürdürülemez
Uzmanların serpme kahvaltıyı “tüketim” yerine “gösterim” odaklı bir sofra olarak tanımladığını belirten Akgül, çözüm önerilerini şöyle sıraladı:
“Bu anlayış, porsiyon kontrolünü ortadan kaldırarak geri dönüşü olmayan tabaklar yaratıyor ve sürdürülemez bir tüketim modelini teşvik ediyor. Gıda israfıyla mücadelede bireysel farkındalığın yanı sıra, restoran ve otel gibi işletmelerin de ‘seçmeli kahvaltı’ gibi alternatifler sunması büyük önem taşıyor. Gösterişli sofralar yerine, ihtiyaca göre hazırlanmış sade ama doyurucu kahvaltı modelleri, hem doğaya hem de insana saygının bir göstergesi olacaktır.”
Kahvaltının Yarısı Çöpe Gidiyor
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı ve Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu Üyesi Ramazan Bingöl de israfın ekonomik boyutuna dikkat çekti.
“Serpme kahvaltının yaklaşık yüzde 50’si ne yazık ki çöpe gidiyor. Bu durum, milyarlarca liralık bir milli kayıp anlamına geliyor. Çöpe giden sadece bir reçel değil; onu yetiştiren çiftçinin emeği, kullanılan enerji, su ve yakıt da boşa gidiyor.”
Bingöl, restoranlarda üç kişinin iki kişilik kahvaltı istemesine izin verilmemesi gibi uygulamaların değişmesi gerektiğini vurgulayarak, “Şeker hastası bir misafire on çeşit reçel geliyor, doğal olarak yemiyor ve hepsi çöpe gidiyor,” diye ekledi.
Kapsamlı Mücadele Planı Hazırlanıyor
İsrafın artık bir ahlak veya ekonomi sorununun ötesinde, milli güvenlik meselesi haline geldiğini belirten Bingöl, “Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu olarak israfla mücadeleye yönelik kapsamlı bir rapor hazırlıyoruz. Gıda bankacılığı, porsiyon denetimi ve yasal düzenlemeler için tüm paydaşlarla ortak çalışmalar yürütüyoruz,” dedi.
Rakamlarla Türkiye ve Dünyada Gıda İsrafı
Türkiye’de Durum
- Türkiye’de bir yılda kişi başına çöpe atılan yiyecek miktarı 102 kilogram olarak tahmin ediliyor.
- Her yıl ortalama 23 milyon ton gıda israf ediliyor.
- Meyve ve sebzelerin yaklaşık yüzde 35’i sofraya ulaşmadan kayboluyor.
- Türkiye’de günde yaklaşık 12 milyon ekmek çöpe atılıyor, bu da yılda 4 milyar 380 milyon ekmek demek.
- Gıda israfının sadece yüzde 5 azaltılmasıyla 900 bin ailenin bir yıllık geçim gideri karşılanabilir.
Küresel Boyutta İsraf
- Dünyada üretilen gıdaların yaklaşık üçte biri israf ediliyor ve bunun küresel ekonomiye maliyeti 1 trilyon doları buluyor.
- 2024 itibarıyla 343 milyon kişi akut gıda güvensizliği yaşıyor.
- Her yıl 1.5 milyar ton gıda israf ediliyor; bu, her beş tabaktan birinin çöpe gitmesi demek.
- Dünya genelinde 783 milyondan fazla insan açlık çekiyor.