Video Oyunları ve Çocuk Zekası: Ezber Bozan Araştırma
Dijital ekranların çocuk gelişimi üzerindeki etkileri uzun süredir bir tartışma konusu olmuştur. Ancak 2022 yılında yayınlanan kapsamlı bir bilimsel çalışma, bu tartışmalara yeni bir boyut kazandırarak video oyunu oynamanın çocukların zekâ gelişimine olumlu katkılar sağlayabileceğini ortaya koydu.
Büyük Ölçekli ABCD Araştırması ve Bulguları
Amerika Birleşik Devletleri’nde yürütülen ve ABCD (Adolescent Brain Cognitive Development) olarak bilinen bu büyük ölçekli araştırmada, 9,855 çocuğun ekran kullanım alışkanlıkları ve bilişsel yetenekleri detaylı bir şekilde incelendi. Araştırmaya katılan çocukların günlük ortalama ekran kullanım süreleri şu şekildeydi:
- Televizyon veya Video İzleme: 2,5 saat
- Video Oyunu Oynama: 1 saat
- Sosyal Medya Kullanımı: 30 dakika
İki yıl süren takibin ardından, bu çocuklardan 5 binden fazlasının verileri yeniden analiz edildi. Elde edilen sonuçlar oldukça dikkat çekiciydi: Günlük ortalamanın üzerinde video oyunu oynayan çocukların IQ puanlarında ortalama 2,5 puanlık bir artış gözlemlendi.
Analizi Güçlendiren Bilimsel Yaklaşım
Bu araştırmayı diğerlerinden ayıran en önemli faktörlerden biri, çocukların genetik yatkınlıkları ve sosyo-ekonomik durumlarının da analizlere dahil edilmesiydi. Bu sayede zekâ gelişimindeki artışın doğrudan oyun oynamaktan mı yoksa başka çevresel etkenlerden mi kaynaklandığı daha net bir şekilde anlaşılabildi.
Çocukların bilişsel gelişimleri aşağıdaki beceriler üzerinden değerlendirildi:
- Okuduğunu anlama
- Görsel-uzamsal işlem yapabilme
- Hafıza ve esnek düşünme
- Özdenetim becerileri
Sonuçlara göre, video oyunu oynayan çocuklar bu alanlarda oynamayanlara kıyasla daha başarılı performans sergiledi.
Televizyon ve Sosyal Medyanın Etkisi Ne Oldu?
Çalışma, video oyunlarının aksine televizyon izlemenin veya sosyal medyada vakit geçirmenin çocukların zekâsı üzerinde belirgin bir olumlu ya da olumsuz etki yaratmadığını da ortaya koydu.
Uzman Görüşü: “Zekâ Sabit Değil, Geliştirilebilir”
Çalışmanın yürütücü ekibinde yer alan İsveç Karolinska Enstitüsü’nden nörobilimci Prof. Dr. Torkel Klingberg, bulguları şu şekilde yorumladı:
“Sonuçlarımız, ekran süresinin genel olarak çocukların bilişsel becerilerine zarar vermediğini ve özellikle video oyunu oynamanın zekâyı geliştirebileceğini destekliyor.”
Ancak Klingberg, zekâ gelişiminin tek bir değişkene indirgenemeyeceğini belirterek, “Fiziksel aktivite, uyku düzeni, genel iyilik hali ve okul başarısı gibi diğer çevresel faktörlerin etkilerini de incelemeyi sürdürüyoruz” diye ekledi. Araştırma, mobil veya konsol gibi oyun türleri arasında bir ayrım yapmasa da, ekran süresi hakkındaki genel kanılara karşı önemli bir bilimsel kanıt sunuyor.