İstanbul Trafiğine Çözüm: 120 Kilometrelik Otobüs Öncelikli Yol Projesi
Megakent İstanbul’da her geçen gün artan trafik yoğunluğuna karşı, vatandaşların toplu taşımayı daha fazla tercih etmesini teşvik edecek yeni bir proje gündemde. Kentte toplu ulaşımı önemli ölçüde hızlandırması beklenen 120 kilometrelik otobüs öncelikli yol planlaması masaya yatırıldı. Proje, lastik tekerlekli toplu taşımada bekleme ve seyahat sürelerini azaltmayı hedeflerken, yolculuk kalitesini de artırmayı amaçlıyor. Şu ana kadar 80 kilometrelik güzergahın belirlendiği ve ilk pilot uygulamanın bu yıl içinde hayata geçirilmesinin hedeflendiği belirtiliyor.
Projenin Detayları ve Uzman Görüşleri
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, bu planın altyapısının 5-6 yıl önce hazırlandığını belirtti. Ilıcalı, eski İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş döneminde otobüs öncelikli yollar için çalışmalar yapıldığını ve ilgili UKOME kararlarının alındığını hatırlattı.
İstanbul’da trafiğin sürekli kötüleştiğine dikkat çeken Ilıcalı, okulların tatil olmasına rağmen yoğunluğun hissedildiğini, okullar açıldığında ise trafiğin durma noktasına gelebileceğini vurguladı. Ticari araç hızının 10 kilometre/saat altına düştüğünü, yaya hızının ise 5 kilometre/saat olduğunu ifade etti.
“İstanbul’daki yolların yüzde 85’ini tek yolculu otomobiller işgal ediyor. Otobüsler, minibüsler, ticari taksiler de bu yolları kullanıyor ve bu da tıkanıklığa neden oluyor. Çözüm olarak yol kapasitelerini toplu ulaşım lehine kullanmalı, otobüs öncelikli şeritler çizmeliyiz.”
“Otobüs ve Bisiklet Yolu Birlikte Planlanmalı”
Prof. Dr. Ilıcalı, 40 yılı aşkın tecrübesiyle belediyeye bir sunum yaptıklarını ve dünya örneklerini paylaştıklarını anlattı. Los Angeles’ta bu sistemin ne kadar verimli çalıştığını bizzat gördüğünü belirten Ilıcalı, orada ortalama hızın 30 km/s olduğunu, yani İstanbul’un üç katı daha hızlı bir akış sağlandığını kaydetti.
“Sunumumuzda İstanbul’da UKOME kararı alınmış, otobüs şeridi uygulamasına müsait yollar olduğunu gösterdik. Hatta müsait yerlerde hem otobüs yolu, hem bisiklet yolu, hem de yol kenarı park alanları oluşturulabilir. Bu, yol kapasitelerinin yolcular lehine kullanılmasını sağlar ve vatandaşın toplu ulaşıma ilgisini artırır. Bireysel yolculuklarda azalma olur. Bu, acil bir trafik çözümü için çok önemli bir yöntemdir.”
Ilıcalı, projenin hayata geçirilmemesi durumunda trafiğin daha da kilitleneceği uyarısında bulundu. Ayrıca, orta ve uzun vadede İstanbul’un 1200 kilometre raylı sisteme ihtiyacı olduğunu belirten master planın da hızlandırılması gerektiğini söyledi.
“9 Milyon Yolcunun 1 Milyonunu Metrobüs Taşıyor”
Metrobüsün İstanbul ulaşımındaki kritik rolüne de değinen Ilıcalı, “Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığı döneminde ben de Ulaşım Daire Başkanıydım, o zaman izin alamamıştık. Kadir Topbaş’a başkan olunca önerdik, çok ilgisini çekti ve yaptı. Bugün 9 milyon yolcunun 1 milyonunu metrobüs taşıyor. Bu çok önemli bir rakam” dedi. Ancak metrobüsün artık kapasitesinin çok üzerinde çalıştığını ve güvenlik ile konfor açısından sıkıntılar yaşandığını ekledi.
Bu soruna çözüm olarak İETT’ye metrobüsün otonom hale getirilmesini önerdiklerini belirten Ilıcalı, ASELSAN iştirakiyle bir yıldır kısmi otonom sistemler üzerinde çalışıldığını ifade etti. Bu teknolojinin, sürücüyü uyarmakla kalmayıp gerektiğinde frenleme gibi müdahalelerde de bulunduğunu açıkladı.
“Proje İstanbul’un Her Yerinde Uygulanabilir”
Prof. Dr. Ilıcalı, İBB’nin yaptığı açıklamada 2024 yılında sürücülerin trafikte ortalama 105 saat kaybettiği bilgisinin yer aldığını hatırlatarak, önlem alınmazsa bu sürenin 2025’te daha da artacağını belirtti. Tercihli otobüs yolunda bir şeridin otobüslere ayrılmasının, otobüslerin hızını üçe katlayacağını ve metrobüs gibi 30 km/s hıza ulaşabileceğini söyledi.
“Önemli olan birim zamanda en fazla aracı değil, en fazla yolcuyu taşımaktır. Bu proje bu açıdan çok önemlidir. İBB’nin tespit ettiği 80-120 km çok az. İstanbul’un binlerce kilometrelik ana arteri var ve en az 2 şeridi olan her yolda uygulanabilir. Yeter ki iyi bir talep analizi, geometrik planlama ve elektronik denetim sistemi (EDS) ile kontrol edilsin. İhlal edenler kameralarla anında tespit edilir.”