Dünyanın En Güzel Salyangozu Tehlike Altında
Araştırmacılar, dünyanın en güzel salyangozu olarak nitelendirilen ve soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan Polymita ağaç salyangozunu kurtarmak için uluslararası bir proje başlattı. Doğu Küba ormanlarına özgü bu canlılar, canlı renkleri ve göz alıcı desenlere sahip kabukları nedeniyle yasa dışı ticarete kurban gidiyor.
Maalesef, bu eşsiz kabuklar koleksiyoncular tarafından büyük rağbet görüyor. Uzmanlar, bu durumun devam etmesi halinde türün tamamen yok olabileceği konusunda uyarıyor. Bu tehdide karşı Kübalı biyologlar ve İngiltere’deki Nottingham Üniversitesi‘nden bilim insanları, salyangozların bilinen altı türünü korumak amacıyla güçlerini birleştirdi.
Güzellikleri, Soylarının Tükenme Sebebi
Türler arasında en büyük tehlike altında olanı, misket limonu rengi ve mavi, sarı, turuncu desenleriyle dikkat çeken Polymita sulpurosa. Ancak tüm Polymita türleri, evrimsel bir gizem olan parlak ve renkli kabuklara sahip. Nottingham Üniversitesi’nden evrimsel genetik uzmanı Prof. Angus Davidson, bu durumun ironisine dikkat çekiyor.
“Bu salyangozlarla ilgilenmemin bir nedeni çok güzel olmaları. Güzellikleri kabukları toplayan ve ticaretini yapan insanları çekiyor. Yani bir bilim insanı olarak benim için onları farklı ve ilginç kılan şeyin ta kendisi, maalesef türlerinin tehdit altında olmasına da yol açıyor.”
Yapılan basit bir internet araması, İngiltere merkezli satıcıların Polymita kabuklarını fahiş fiyatlara sattığını ortaya koyuyor. Örneğin, bir sitede yedi kabuktan oluşan bir koleksiyonun 160 sterline (yaklaşık 8650 TL) satıldığı görülüyor. Prof. Davidson, “Küba’da birileri bunları toplayıp ticaretini yaparsa bazı türlerin sonunun gelmesi çok sürmez,” diyerek durumun ciddiyetini vurguluyor.
Koruma İçin Uluslararası İşbirliği
Polymita salyangozlarının korunması için uluslararası düzenlemeler mevcut. Soyu Tükenme Tehlikesi Altındaki Türlerin Uluslararası Ticareti Anlaşması (CITES), salyangozların veya kabuklarının Küba’dan izinsiz çıkarılmasını yasaklıyor. Ancak bu kuralların uygulanması oldukça zor ve başka ülkelerde kabuk satmanın önünde yasal bir engel bulunmuyor.
Prof. Davison, iklim değişikliği ve orman kaybı gibi mevcut baskılarla birlikte kabuk toplamacılığının türü tamamen yok edebileceğini belirtiyor. Bu felaketi önlemek amacıyla, Universidad de Oriente’den biyolog Prof. Bernardo Reyes-Tur ile yakın bir işbirliği yürütülüyor. Projenin amacı, salyangozların evrimini daha iyi anlamak ve koruma stratejileri için bilimsel veri sağlamaktır.
Zorlu Şartlarda Bilimsel Mücadele
Projenin en zorlu kısmı Prof. Reyes-Tur tarafından yürütülüyor. Güvenilir olmayan elektrik tedariki gibi zorluklara rağmen, profesör Polymita salyangozlarını üretmek için onları evine getirmiş durumda. “Sürekli elektrik kesiliyor ama iyi durumdalar,” diyerek çalışmaların zorluğunu dile getiriyor.
Bu sırada Nottingham Üniversitesi’nin modern laboratuvarlarında, Prof. Davison ve ekibi genetik araştırmalar yapıyor. Kriyojenik dondurucularda saklanan küçük doku örnekleri sayesinde, türün gen haritası çıkarılıyor. Ekip, kaç farklı tür olduğunu, aralarındaki ilişkiyi ve bu eşsiz desenleri oluşturan genetik kodları çözmeyi hedefliyor.
Bilim insanları, bu renkli canlılar yasa dışı ticaret yüzünden tamamen yok olmadan önce biyolojik sırlarını çözmeyi umuyor. Prof. Davison, “Bu salyangozların dünyada bulunduğu tek yer Doğu Küba. Uzmanlık da burada. Umarım bulacağımız genetik bilgiler, onların korunmasına da katkıda bulunur,” diyerek projenin önemini özetliyor.