Megakent İstanbul’da giderek artan trafik yoğunluğuna karşı, vatandaşları toplu taşımaya teşvik edecek yeni bir çözüm geliştirildi. Bu kapsamda, kent genelinde toplu ulaşımı önemli ölçüde hızlandıracak 120 kilometrelik otobüs öncelikli yol projesi planlandı.
Projenin temel amacı, otobüs yolculuklarındaki bekleme ve seyahat sürelerini kısaltarak yolculuk kalitesini artırmak. İlk etapta 80 kilometrelik güzergahın belirlendiği projenin pilot uygulamasının bu yıl içinde başlatılması hedefleniyor.
“Yol Kapasitelerini Toplu Ulaşım Lehine Kullanmak Lazım”
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, otobüs öncelikli yollar için altyapının eski İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş döneminde hazırlandığını ve ilgili UKOME kararlarının alındığını belirtti.
İstanbul’da trafiğin her geçen gün kötüleştiğine dikkat çeken Ilıcalı, okulların tatil olmasına rağmen yoğunluğun sürdüğünü ve okullar açıldığında trafiğin durma noktasına gelebileceğini vurguladı. Ticari hızın 10 kilometre/saat altına düştüğünü, bunun yaya hızına yaklaştığını ifade etti.
“İstanbul’daki yollarda yüzde 85 oranında tek yolculu otomobiller bulunuyor. Otobüsler, minibüsler, ticari taksiler de aynı yolları kullanıyor ve bu durum tıkanıklığa yol açıyor. Çözüm olarak yol kapasitelerini toplu ulaşım lehine kullanmalı ve otobüs öncelikli şeritler oluşturmalıyız.”
“Acil Trafik Çözümü İçin Önemli Bir Yöntem”
Prof. Dr. Ilıcalı, 40 yılı aşkın tecrübesiyle İBB’ye bu konuda bir sunum yaptıklarını belirterek, dünya genelinde başarılı örneklerin mevcut olduğunu söyledi.
“Bu uygulamayı yeni keşfetmiyoruz; dünya bunu zaten uyguluyor. Bu yılın başında Los Angeles’ta bu yolların ne kadar verimli çalıştığını bizzat gördüm. Biz burada ortalama 10 km/saat hızı zor yakalarken, orada ortalama hız 30 km/saat, yani tam 3 katı daha hızlı. Bu sistem, vatandaşın toplu ulaşıma ilgisini artırır, bireysel yolculukları azaltır ve acil bir trafik çözümü için çok önemli bir yöntemdir.”
Ilıcalı, projenin hayata geçirilmemesi durumunda trafiğin daha da kilitleneceği uyarısında bulundu. Ayrıca, orta ve uzun vadede İstanbul’un 1200 kilometrelik raylı sistem ağına ihtiyacı olduğunu ve metro projelerinin hızlandırılması gerektiğini de sözlerine ekledi.
Metrobüs Kapasitesi ve Teknolojik Güvenlik
İstanbul ulaşımında metrobüsün kritik bir role sahip olduğunu belirten Ilıcalı, “Bugün taşınan 9 milyon yolcunun 1 milyonunu metrobüs taşıyor. Bu çok önemli bir rakam. Ancak artık kapasitesinin çok üzerine çıktı, güvenlik ve konfor riskleri taşıyor,” dedi.
Bu soruna çözüm olarak İETT’ye metrobüs hattının otonom hale getirilmesini önerdiklerini aktaran Ilıcalı, ASELSAN iştirakiyle bir yıldır kısmi otonom sistemler üzerine çalışmalar yapıldığını belirtti. Bu sistemlerin sadece sürücüyü uyarmakla kalmayıp, gerektiğinde frenleme gibi müdahalelerde bulunarak kazaları önleyebileceğini vurguladı.
Trafikte Kaybedilen Saatler Artıyor
İBB’nin açıkladığı verilerde, 2024 yılında sürücülerin trafikte ortalama 105 saat kaybettiğinin belirtildiğini hatırlatan Ilıcalı, “Eğer önlem alınmazsa 2025’te bu süre daha da artacak. Çünkü araç sayısı artıyor ama yol kapasitesi sabit. Bu nedenle otobüs tercihli yolların bir an önce hayata geçirilmesi, hem İstanbullular hem de şehre gelen ziyaretçiler için büyük bir rahatlama sağlayacaktır,” şeklinde konuştu.
Uygulama Alanları ve Potansiyel
Prof. Dr. Ilıcalı, tercihli otobüs yolunun otobüs hızını üçe katlayabildiğini, metrobüs hattında hızın en az 30 km/saat iken yan şeritlerdeki araç hızının 10 km/saat altına düştüğünü belirtti. Bu durumun vatandaşları toplu taşımayı tercih etmeye yönelteceğini ve trafikte genel bir rahatlama yaratacağını ifade etti.
“Bu sistem, en az iki şeridi olan her yolda uygulanabilir. Bir şerit otobüslere, diğeri karma trafiğe ayrılabilir. İBB’nin belirlediği 80-120 kilometrelik güzergahlar başlangıç için iyi ancak yeterli değil. Binlerce kilometrelik ana arteri olan İstanbul’da, iyi bir talep analizi, geometrik planlama ve Elektronik Denetim Sistemi (EDS) ile bu yollar her yerde uygulanabilir. Kural ihlali yapanlar kameralarla anında tespit edilebilir.”