Pakistan’dan Tartışmalı Karar: 1,4 Milyon Afgan Sınır Dışı Ediliyor
Pakistanlı yetkililer, federal hükümetin aldığı bir kararla Afgan mültecilerin ülkede kalma süresini uzatmama yönündeki tutumunu yineledi ve zorla sınır dışı işlemlerine yeniden başlandığını açıkladı. Bu karar, yasal statüleri Haziran ayında sona eren ve Kayıt Belgesi (PoR) sahibi olan yaklaşık 1,4 milyon Afganı doğrudan etkiliyor.
Birçok mülteci, taşınmaz varlıklarını satmak ve ticari işlerini devretmek gibi kişisel meselelerini çözebilmek amacıyla bir yıllık ek süre talep ediyordu. PoR kartı sahiplerine ek olarak, Afgan Vatandaşlık Kartı taşıyan yaklaşık 800 bin Afgan’ın da ülkede yasa dışı olarak kabul edildiği belirtiliyor. Polis, bu kişilerin de çeşitli eyaletlerde gözaltına alınarak sınır dışı edildiğini bildirdi.
Uluslararası Tepkiler ve UNHCR’nin Uyarısı
Bu uygulama, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) tarafından büyük bir endişeyle karşılandı ve sert bir dille eleştirildi. UNHCR tarafından Haziran ayında yayımlanan bir raporda, sadece bu yıl içinde İran ve Pakistan’dan en az 1,2 milyon Afgan’ın sınır dışı edildiği bilgisi yer aldı.
Bu ölçekteki kitlesel geri göndermelerin, 2021’de Taliban’ın yönetimi devraldığı Afganistan’daki mevcut kırılgan yapıyı daha da istikrarsızlaştırma riski taşıdığı vurgulanıyor.
Pakistan hükümeti, Temmuz ayında yaptığı açıklamada, süresi dolmuş PoR kartına sahip tüm Afganların ülkelerine geri gönderileceğini duyurmuştu. Açıklamada, geçerli bir pasaport ve Pakistan vizesi olmayanların yasa dışı kabul edildiği ve yerel göç yasaları gereğince ülkelerine dönmeleri gerektiği ifade edildi.
Gözaltılar ve Sınır Dışı Operasyonları
İsmini açıklamayan iki hükümet yetkilisi, Pakistan genelinde polisin Afganları gözaltına alarak sınır kapılarına sevk ettiğini doğruladı. Yetkililer, toplu tutuklamalar yerine polisin ev ev dolaşarak rastgele kimlik kontrolleri yaptığını belirtti.
Kuzeybatıdaki Hayber Pahtunhva eyaletinde Afgan mültecilerden sorumlu komiser Shakeel Khan, durumu şu sözlerle özetledi: “Evet, Pakistan’da yasa dışı olarak ikamet eden Afgan mülteciler, saygılı bir şekilde ülkelerine geri gönderiliyor.” Khan, bu operasyonun İslamabad’daki federal hükümetin talimatıyla başlatılan en kapsamlı uygulama olduğunu ekledi.
“Burada Doğduk, Şimdi Geri Dönüyoruz”
35 yaşındaki Rehmat Ullah, ailesinin yıllar önce Pakistan’ın Peşaver kentine göç ettiğini ancak şimdi geri dönmek zorunda olduklarını anlattı.
“Beş çocuğum var ve en büyük endişem onların eğitimlerinin yarım kalacak olması. Ben burada doğdum, çocuklarım burada doğdu. Şimdi geri dönüyoruz.”
Son 40 yıl boyunca milyonlarca Afgan, savaş, siyasi belirsizlik ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle komşu ülke Pakistan’a sığınmıştı. Mevcut zorla sınır dışı etme süreci, 2023 yılında başlatılan ve ülkede yasa dışı bulunan yabancıları hedef alan geniş çaplı operasyonun bir devamı niteliğinde.
Uluslararası Hukuk İhlali Çağrısı
Geri göndermelerden sorumlu olan İçişleri Bakanlığı, konuyla ilgili henüz resmi bir açıklama yapmadı. Ancak UNHCR sözcüsü Qaiser Khan Afridi, Pakistan hükümetinin bu uygulamasından duyduğu derin endişeyi dile getirdi.
“İnsanları bu şekilde zorla geri göndermek, uluslararası yasaların açık bir ihlalidir. Böylesine büyük ve aceleci bir geri gönderme, hem Afgan mültecilerin hayatlarını ve özgürlüklerini riske atar hem de yalnızca Afganistan’da değil, tüm bölgede ciddi bir istikrarsızlığa yol açabilir.”
Afridi, Pakistan’a Afganların geri dönüş sürecini gönüllü, aşamalı ve onurlu bir şekilde yönetmesi yönünde çağrıda bulundu.