Metaverse Yatırımlarında Büyük Hayal Kırıklığı
2020 yılının sonlarına doğru hem dünyada hem de Türkiye’de popüler hale gelen artırılmış gerçeklik evreni “metaverse”, birçok yatırımcı için umut kapısı olmuştu. Geçmişte Bitcoin gibi sanal para birimlerine yatırım yaparak büyük kazançlar elde edenleri gören vatandaşlar, bu yeni yatırım fırsatını kaçırmamak adına “metaverse” platformlarındaki mülk satışlarına akın etti. Ancak, yatırımcıların büyük beklentilerle girdiği bu sanal dünya, umulan kârı getirmek bir yana, büyük zararlara yol açtı.
Fiyatlar %95’e Varan Oranlarda Düştü
Bilişim uzmanı Osman Demircan, “metaverse” arazilerinin ilk çıktığı dönemde kripto paralardan farksız bir algı yarattığını belirtti. İnsanların, NFT olarak satılan bu sanal arsaların gelecekte değerleneceği beklentisiyle hareket ettiğini vurgulayan Demircan, bu durumun bir spekülasyon balonu yarattığını ifade etti.
“Bitcoin büyük bir fırsattı, kimse görmedi. Bu yüzden insanlar sanal dünyada değeri olan her şeye yöneldi. 2022-2023 yıllarında ‘metaverse’ arazi fiyatları %80-95 oranlarında düştü. Araziler 100 dolara satılırken şimdi bedava verseniz neredeyse alıcı bulunamayacak hale geldi. Şu anki duruma bakıldığında fiyatlar zirve seviyelerine hiç yaklaşmıyor ve piyasa hacmi en düşük seviyelerde seyrediyor.”
Demircan, dolandırıcılık vakalarına da dikkat çekerek, bazı sahte platformların yatırımcıları mağdur ettiğini ve sunucuların kapatılmasıyla yatırımların buharlaştığını ekledi. Özellikle İstanbul’da 15 Temmuz Şehitler Köprüsü gibi değerli yerlerin birden fazla platform tarafından satıldığını belirtti.
Pandemi Dönemi ve Pasif Gelir Vaadi
Kripto varlıklar uzmanı Melis Asena Özkan ise koronavirüs salgını döneminde insanların dijital platformlara olan adaptasyonunun arttığını ve “metaverse” evreninin bu dönemde popülerleştiğini söyledi. Özkan, bu projelerin yatırımcılara nasıl sunulduğunu şöyle anlattı:
“‘Bir şehir yaratacağız. Bu şehirden dükkan alırsanız kira geliri elde edeceksiniz, arsa alırsanız endekslendiğinde size bir gelir sunacağız’ vaadiyle doğdular. Sürekli pasif gelir elde edilen bir yatırım aracına dönüştürülmeye çalışıldı. Hatta bir yatırımcı arkadaşım 40 bin dolara sanal gemi aldı ve şu anki varlığı 1000 dolar bile etmiyor. Maalesef oturmamış bir platform ve sektör olduğu için mağduriyet yaşandı.”
“Fırsatı Kaçırma Korkusu” Yatırımları Tetikledi
Medipol Üniversitesi’nden Öğretim Görevlisi Nurullah Mahmut Dündar, “Sanal dünyada yerini şimdiden al” gibi reklam kampanyalarının insanlarda “fırsatı kaçırma korkusu” (FOMO) yarattığını belirtti. Özellikle Türkiye’de İstanbul’un sanal bir kopyasının oluşturulduğunu ve arsaların yüksek maliyetlerle satıldığını ifade etti.
“İnsanlar, İstanbul’un en değerli bölgelerinden ‘Bugün ucuza alayım, ileride pahalıya satarım’ algısıyla alımlar yaptı. ‘Fiziki arsa alamıyoruz, bari dijital fırsatı kaçırmayalım’ düşüncesi hakimdi. Ancak bu platformlar aktif kullanıcı tutamadı. Yatırımcılara ‘sanal dükkanlar açacaksın, kira geliri elde edeceksin’ gibi hayali bir gelecek vadedildi. Sonuçta arsa sahipleri, arsalarını satacak kimse bulamayınca büyük zarar etti.”