Trump’ın Metal Savaşları: Yüzde 50’lik Gümrük Vergilerinin Arkasındaki Siyasi Hamle
Amerika Birleşik Devletleri hükümetinin, ithal edilen tüm çelik, bakır ve alüminyuma yönelik yüzde 50 oranında getirmeyi planladığı gümrük vergileri, ekonomik endişelerin ötesinde, Donald Trump’ın eski endüstriyel gücü canlandırma ve mavi yakalı seçmen kitlesini konsolide etme hedefini yansıtıyor. Bu politikalar, belirli ülkelere yönelik vergilerden daha geniş bir kapsam taşıyor.
Caxton’da kıdemli döviz analisti olan David Stritch, Euronews’e yaptığı açıklamada, “Bakır gibi temel üretim girdilerine yönelik gümrük vergilerinin motivasyonunun büyük bir kısmı öncelikle siyasi bir motivasyon” dedi.
Stritch, Trump’ın 1980’lere kadar küresel üretici konumunda olan ABD’nin, bakır üretiminde Şili’ye, çelik ve alüminyumda ise Çin’e karşı liderliği kaybetmesinden duyduğu hayal kırıklığını sıkça dile getirdiğini belirtti.
Ulusal Güvenlik ve Ekonomik Bekanın Sembolleri: Çelik ve Alüminyum
Trump, uzun süredir çelik ve alüminyumu Amerika’nın gücünün temel taşları olarak görüyor ve bu metallerin üretimini ulusal güvenlik meselesi olarak tanımlıyor. 2018’deki ilk başkanlık döneminde de bu sektörlere verdiği önemin altını çizmişti.
“Güçlü bir çelik ve alüminyum endüstrisi ulusal güvenliğimiz için hayati önem taşıyor. Bu durum kesinlikle hayati,” diyen Trump, “Çelik çeliktir. Çeliğiniz yoksa ülkeniz de yoktur” ifadelerini kullanmıştı. Ayrıca, “Sektörlerimiz yıllardır haksız dış ticaret uygulamalarının hedefi oldu ve bu da fabrikaların kapanmasına, milyonlarca işçinin işten çıkarılmasına ve tüm toplumların yok olmasına yol açtı” diye eklemişti.
Günümüzde ABD, bakır ihtiyacının yaklaşık yarısını, büyük ölçüde Şili ve Kanada‘dan ithal ediyor.
Piyasalar Üzerindeki Etki: Fiyatlarda Keskin Düşüş ve Volatilite
Yeni gümrük vergilerinin yürürlüğe gireceği 1 Ağustos öncesinde, Çarşamba günü bakır fiyatlarında sert bir düşüş yaşandı. ABD bakır vadeli işlemleri %20’lik bir düşüşle pound başına 4,55 dolara (3,94 euro) geriledi. Bu düşüş, Trump’ın vergiyi ilk duyurduğu Temmuz ayında fiyatların rekor kırmasının ardından geldi. Başkan, hammadde ithalatının vergiden muaf tutulacağını, ancak tel, boru ve levha gibi yarı mamul ürünlerin vergiye tabi olacağını açıklayarak piyasaları bir kez daha şaşırttı.
Çelik ve alüminyum gümrük vergilerinin ise önceki %25’lik orandan %50’ye çıkarılması, ABD’deki yerel metal fiyatlarını artırarak ithalatı kısıtlıyor ve üreticiler için belirsizliği artırıyor. Bu durum, ABD’li şirketleri tedarik zincirlerini yeniden tasarlamaya ve yatırım kararlarını gözden geçirmeye itiyor.
Gümrük Vergileri Yerli Üretimi Artırdı mı?
Trump’ın ilk döneminde uyguladığı vergilerin yerli üretimi canlandırmada başarısız olması, yeni vergilerin bu hedefi gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceği konusunda soru işaretleri yaratıyor. 2024 itibarıyla ABD’nin çelik üretimi, 2017 yılına kıyasla %1, alüminyum üretimi ise yaklaşık %10 oranında azalmış durumda. Analizler, yeni vergilerin üretim maliyetlerini %4,5’e kadar artırabileceğini ve özellikle elektrikli araçlar ile beyaz eşya gibi düşük kar marjlı sektörleri olumsuz etkileyebileceğini gösteriyor.
ABD Sanayisinin Tarihsel Düşüşü ve ‘Pas Kuşağı’
20. yüzyılın büyük bir bölümünde dünyanın en büyük üreticisi olan ABD, zamanla bu unvanını farklı ülkelere kaptırdı.
- Bakır: ABD, liderliği Şili’ye kaptırdı ve Şili günümüzde de en büyük küresel üretici konumunda.
- Çelik: 1970’lerde zirve yapan ABD çelik endüstrisi, Japonya, Güney Kore ve Avrupa’daki daha verimli sistemler karşısında geriledi. Yüksek maliyetler, eskiyen tesisler ve güçlü dolar, sektörü zayıflattı. Bu çöküş, New York’tan Ortabatı’ya uzanan ve artık “Pas Kuşağı” olarak anılan bölgeyi yarattı.
- Alüminyum: ABD, 20. yüzyılda lider üreticiyken, 2000’li yılların başında bu unvanı Çin’e kaptırdı.
Stritch, “Trump’ın en büyük destekçisi olan mavi yakalı, üniversite eğitimi almamış erkekler, bu offshoring sonucunda istihdam olanaklarında en büyük düşüşü yaşadı” diyerek durumun sosyal boyutuna dikkat çekti.
Yeşil Teknoloji ve Diğer Sektörlerde Artan Maliyet Baskısı
Trump’ın kapsamlı gümrük vergileri, inşaattan savunmaya ve yeşil teknolojilere kadar birçok sektörü olumsuz etkileme potansiyeli taşıyor. Stritch, “Pratikte bu üç malzeme de güneş panellerinden araba akülerine kadar yaygın bir şekilde kullanılıyor, bu nedenle en büyük zararı ABD üretim üssünün göreceği varsayılabilir” dedi. Bu baskı, özellikle elektrikli araçlar ve yenilenebilir enerji gibi kar marjlarının düşük olduğu sektörlerde daha şiddetli hissediliyor.