Türkiye otomotiv tedarik sanayisi, artan maliyetler, istihdamdaki daralma ve yatırım iştahındaki düşüşle ciddi bir sınavdan geçiyor. Yapılan son anketler, sektördeki endişe verici tabloyu gözler önüne sererken, özellikle Çin’den yapılan ithalatın rekor seviyelere ulaşması yerli üreticileri tehdit ediyor.
İstihdamda Büyük Daralma ve Borçluluk Endişesi
Yapılan bir ankete göre, otomotiv tedarik sanayisindeki firmaların yüzde 64’ü son 12 ayda istihdamında yüzde 10’dan fazla bir daralma yaşadı. İstihdamında herhangi bir daralma olmadığını belirtenlerin oranı ise sadece yüzde 31,56 olarak kaydedildi. 2025’in ilk çeyreği itibarıyla şirket borçluluğunda artış bekleyenlerin oranı yüzde 49,33 seviyesinde. Anketin en çarpıcı bulgularından biri ise konkordato konusu oldu. Otomotiv tedarik sanayisi firmaları son iki yılda konkordato ilan etmeyi düşünmemiş olsa da, alt tedarikçilerinin yüzde 34’ünün konkordato ilan etmiş olması sektördeki kırılganlığı ortaya koyuyor.
Kapasite Kullanımı Düşüyor, Yatırımlar Erteleniyor
Ankete katılan firmaların yüzde 35’i, 2024 yılındaki üretim kapasite kullanım oranlarının yüzde 70’in altında kaldığını belirtti. Geleceğe yönelik beklentilerin de zayıfladığını gösteren bir diğer veri ise yatırım planlarında görüldü. 2025’te kapasite artışı yatırımı planlamayan firmaların oranı yüzde 64 iken, kararsızların da eklenmesiyle bu oran yüzde 74’e yükseliyor.
Yeni Projeler Rakip Ülkelere Kaptırılıyor
Ankete yanıt veren firmaların yüzde 44’ü, son bir yılda yeni proje kazanımında düşüş yaşadığını ifade etti. Yeni projelerinde artış olduğunu söyleyenlerin oranı ise yüzde 25,78’de kaldı. Kaybedilen projelerin yöneldiği başlıca ülkeler ise şöyle sıralandı:
- Çin
- Hindistan
Ayrıca, Türk firmalarının yatırım rotasını yurt dışına çevirmesi de dikkat çekiyor. Ankete katılanların yüzde 27,23’ü yurt dışında tesis yatırımı yapmayı planladığını belirtirken, potansiyel yatırım ülkeleri arasında ABD, Çin, Fas, Romanya, Almanya, Doğu Avrupa ve Mısır yer alıyor.
TAYSAD Başkanı: “Her 4 Firmadan 3’ü Yatırım Yapmıyor”
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Yakup Birinci, sektörün karşılaştığı sorunların net olduğunu vurguladı.
“Hızla yükselen maliyetler, döviz kuru politikaları ve finansmana erişimde yaşanan darboğaz, yerli tedarik sanayisinin rekabet gücünü tehdit eden başlıca sorunlardır. Ankete katılan firmaların yüzde 64’ü son bir yılda istihdamında yüzde 10’dan fazla daralma yaşadığını, yüzde 74’ü ise bu yıl kapasite artırıcı yatırım planlamadığını ifade ediyor. Yani her 4 firmadan 3’ü yatırım yapmıyor. Bu tablo, sadece mevcut durumu değil, geleceğe dönük beklentilerin de zayıfladığını ortaya koyuyor.”
Çin’den İthalat Tehdidi Büyüyor
TAYSAD Başkanı Birinci, orta ve uzun vadeli en büyük yapısal tehditlerden birinin Çin’den yapılan ithalattaki artış olduğunu belirtti.
“Çin gibi ülkelerle rekabette korunmak adına yerli tedarikçi kullanımının artırılması ve adil fiyatlama mekanizmalarının hayata geçirilmesi büyük önem taşıyor. Özellikle GTIP 8708 başlığı altında, yani motorlu taşıtlar için parça ve aksesuarlar kategorisinde, Çin’den ithalatın son 5 yılda yüzde 156 arttığını görüyoruz. Metal dökümden parçalarda ise Çin’in payı son 3 yılda yüzde 175 arttı. Bu artış, sanayimizin dışa bağımlılığını kritik seviyelere ulaştırabilir.”
Bu durumun önüne geçmek için ithalata bağımlılığı azaltacak yerli üretim ve tedarik stratejilerinin hızla geliştirilmesi gerektiği vurgulanıyor.