Azerbaycan ve Ermenistan Arasında Beyaz Saray’da Kritik Zirve
Kaynaklara göre, ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı barış görüşmeleri için Beyaz Saray’da ağırlamaya hazırlanıyor. İki ülkenin Mart ayında bir taslak barış anlaşması üzerinde mutabakata varmasına rağmen, Bakü’nün nihai anlaşma için bazı ek talepleri bulunuyor.
Azerbaycan’ın en önemli taleplerinden biri, Ermenistan anayasasında yer alan ve Azerbaycan topraklarına yönelik olduğu belirtilen ifadelerin çıkarılması. Bu değişikliğin hayata geçirilmesi için Ermenistan’da bir ulusal referandum düzenlenmesi gerekiyor.
Anlaşma Yerine ‘Niyet Mektubu’ Gündemde
Edinilen bilgilere göre, liderlerin kapsamlı bir barış anlaşmasından ziyade, öncelikle bir “niyet mektubu” imzalaması bekleniyor. Bu adımın, Trump yönetimine bölgede aradığı önemli bir diplomatik başarı kazandıracağı ifade ediliyor.
Planlanan Beyaz Saray zirvesi, Aliyev ve Paşinyan’ın Temmuz ayında Abu Dabi‘de yaptıkları görüşmenin devamı niteliğinde. O görüşmenin ardından Aliyev, her iki ülkenin de anlaşma metninin temel ilkelerini birkaç ay içinde sonuçlandırıp paraflayabileceğini belirtmişti. Aliyev, “Temel ilkelerde anlaşıp bunları parafladıktan sonra metin üzerinde çalışmak bir seçenek olabilir” diyerek, bu sürecin Ermenistan’ın anayasa değişikliğine bağlı olduğunun altını çizmişti.
En Büyük Anlaşmazlık: Zengezur Koridoru
Middle East Eye’ın haberine göre, müzakerelerdeki en çetin konulardan biri, Azerbaycan’ı Nahçıvan’a bağlayacak ve Ermenistan topraklarından geçmesi planlanan “Zengezur Koridoru” projesi. Ermenistan, bu terimin kendi egemenliğindeki Sünik bölgesi için ‘ilhakçı’ bir anlam taşıdığını savunarak projeye karşı çıkıyor.
Geçtiğimiz ay ABD Büyükelçisi Thomas Barrack, Amerikalı bir şirketin bu koridoru 100 yıllığına kiralayıp işletmesini resmi olarak önermişti. Bu teklifle tarafların güvenlik endişelerinin giderilmesi hedefleniyordu. Ancak Ermenistan, “egemen topraklarını üçüncü bir ülkeye kiralamayacağını” açıklayarak bu öneriyi reddetti.
Dağlık Karabağ Krizinden Bugüne Yaşananlar
Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki çatışmalar, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 1993 yılında Ermeni güçlerinin, uluslararası hukuka göre Azerbaycan toprağı olan Dağlık Karabağ’ı işgal etmesiyle alevlenmişti.
2020 sonundaki altı haftalık savaşın ardından Azerbaycan, Eylül 2023‘te Karabağ’ı tamamen geri almak için bir askeri operasyon düzenledi. Operasyon ateşkesle son bulurken, bölgedeki etnik Ermenilerin büyük bir kısmı bölgeyi terk etti ve ayrılıkçı yönetim 1 Ocak 2024 itibarıyla resmen feshedildi.