Brezilya siyasetini sarsan bir gelişmeyle, Yüksek Mahkeme eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro hakkında, 2022 genel seçimleri sonrası bir darbe planladığı iddiaları üzerine ev hapsi kararı verdi. Bu karar, Bolsonaro’nun halihazırda devam eden yasal süreçlerindeki en ciddi adımlardan biri olarak kayıtlara geçti.
Yargıç Kararının Gerekçesi: İhtiyati Tedbir İhlali
Soruşturmayı yürüten Yargıç Alexandre de Moraes, 70 yaşındaki eski liderin, kendisine daha önce uygulanan ihtiyati tedbirleri ihlal ettiğini belirtti. Yargıca göre Bolsonaro, üç milletvekili oğlu aracılığıyla sosyal medyada içerik yayarak ve destekçilerine seslenerek mahkeme kararlarına uymadı.
Bolsonaro’nun hukuk ekibi ise karara itiraz edeceklerini duyurdu. Avukatlar, Bolsonaro’nun Rio de Janeiro’daki bir protestoda oğlunun telefonundan yaptığı “İyi günler Copacabana, iyi günler Brezilyam, herkese selam, bu özgürlüğümüz için” şeklindeki kısa konuşmasının bir ihlal sayılamayacağını savundu.
Ancak Yargıç De Moraes, bu eylemin tedbirlere yönelik “aleni bir saygısızlık” olduğunu ve sanığın oğlu Senatör Flavio Bolsonaro’nun sonrasında paylaşımı silmesinin bunu kanıtladığını ifade etti. Flavio Bolsonaro ise kararın ardından sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “De Moraes’in Bolsonaro’ya karşı zulmünün sınırı yok. Brezilya resmen diktatörlükte,” ifadelerini kullandı.
Uluslararası Yankılar ve Trump’ın Rolü
Karar, Bolsonaro’nun siyasi müttefiki olan eski ABD Başkanı Donald Trump‘ın yeniden başkan seçilmesinin ardından geldi. Trump, Bolsonaro’nun yargılanma sürecini sık sık “cadı avı” olarak nitelendirmiş ve Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva ile bu konuda çatışmıştı. Hatta Trump, Brezilya’dan ithal ürünlere uygulanan yüzde 50’lik gümrük vergilerini doğrudan bu davaya bağlamıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan Sert Kınama
Karardan saatler sonra ABD Dışişleri Bakanlığı, Yargıç de Moraes’in kararını kınayan bir açıklama yayımladı. Açıklamada, “Jair Bolsonaro’nun kamuoyunda kendini savunma hakkına daha fazla kısıtlama getirmek, kamu hizmeti değildir. Bolsonaro’nun konuşmasına izin verin!” denildi. Bu açıklama, bakanlığın de Moraes’e yönelik “ciddi insan hakları ihlalleri” ve siyasi güdümlü soruşturmalar nedeniyle yaptırım kararı almasının hemen ardından geldi.
Bolsonaro Hangi Suçlamalarla Karşı Karşıya?
Brezilyalı savcılar, Jair Bolsonaro’yu, 2022 seçimlerini kaybetmesinin ardından sonuçları iptal etmeyi amaçlayan bir suç örgütüne liderlik etmekle suçluyor. İddianamede, Lula ve de Moraes’e yönelik suikast planları da yer alıyor.
Pazartesi günü verilen ev hapsi kararı, Bolsonaro’ya daha önce ayak bileğine elektronik kelepçe takılması ve sokağa çıkma yasağı getirilmesi gibi tedbirlerin ardından geldi. Bu süreçte evindeki tüm cep telefonlarına el konulmuştu.
Destekçileri Sokaklarda
Karardan bir gün önce on binlerce Bolsonaro destekçisi, Sao Paulo ve Rio de Janeiro’da sokağa dökülerek kongreden hem eski başkan hem de 8 Ocak 2023’teki hükümet binalarına yönelik baskınlar nedeniyle yargılanan yüzlerce kişi için af talep etmişti. Ev hapsi kararıyla Bolsonaro’nun seyahat etmesi yasaklandığı için Brasilia’da kalması bekleniyor.
Bolsonaro, desteklediği 1964-1985 askeri diktatörlüğünün ardından Brezilya’da tutuklanan dördüncü eski devlet başkanı oldu. Mevcut başkan Lula da Silva da, daha sonra iptal edilen bir yolsuzluk davası nedeniyle 2018-2019 yıllarında hapis yatmıştı.