Türkiye ile Ukrayna arasındaki diplomatik ilişkiler, savaşın başından bu yana devam eden temaslarla yeniden ivme kazanıyor. Ankara ve Kiev hattındaki görüşmeler, hem ikili ilişkileri güçlendirmeyi hem de bölgesel barışa yönelik çabaları kapsamayı hedefliyor.
Zelenski’den Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Kiev Daveti
Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Neriman Dzheilal, 4 Ağustos’ta RBK-Ukrayna haber ajansına verdiği demeçte, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski‘nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı Kiev’e resmi bir ziyaret için davet ettiğini açıkladı. Bu davet, iki lider arasındaki yakın diyaloğun bir devamı niteliğinde. Cumhurbaşkanı Erdoğan, savaşın başlamasından haftalar önce, 3 Şubat 2022‘de Kiev’de Zelenski ile görüşmüş, ardından Ağustos 2022‘de Lviv’i ziyaret etmişti.
Ziyaretin Kritik Gündemi: Serbest Ticaret Anlaşması (STA)
Büyükelçi Dzheilal’e göre, gerçekleşmesi planlanan ziyaretin en önemli gündem maddelerinden birini, uzun zamandır beklenen Türkiye-Ukrayna Serbest Ticaret Anlaşması’nın (STA) karşılıklı onayı oluşturuyor. Müzakereleri 2007’de başlayan ancak çeşitli nedenlerle uzayan anlaşma, Rusya’nın işgalinden yalnızca üç hafta önce, 3 Şubat 2022’de imzalanabilmişti.
Anlaşmanın Detayları ve Potansiyeli
Türkiye, Ağustos 2024 itibarıyla anlaşmayı onaylayarak yürürlüğe sokmaya hazır olduğunu belirtirken, Ukrayna tarafı savaş koşulları nedeniyle onay sürecini henüz tamamlamadı. Ancak Kiev yönetimi, AB ile ekonomik entegrasyon hedefleri doğrultusunda bu anlaşmayı stratejik bir adım olarak görüyor.
Anlaşmanın getireceği başlıca avantajlar şunlardır:
- Türk sanayi ürünlerinin yaklaşık %93,4’ü üzerindeki ithalat vergileri kaldırılacak.
- Türkiye’nin tarım ürünlerinin %7,6‘sı için gümrük vergisi sıfırlanacak.
- Makine, otomotiv yan sanayi, tekstil, mobilya ve beyaz eşya gibi sektörlerde Türkiye için önemli ihracat fırsatları doğacak.
- Ukrayna, tarım ürünleri, hammadde ve metal girdileriyle Türk pazarına daha kolay erişim sağlayacak.
Uzmanlar, STA’nın yürürlüğe girmesiyle iki ülke arasındaki ticaret hacminin kısa vadede 10 milyar dolara, orta vadede ise 15 milyar dolara ulaşabileceğini öngörüyor. Anlaşma, aynı zamanda Ukrayna’nın savaş sonrası yeniden yapılanma sürecinde Türk yatırımlarını çekmesi için de bir kaldıraç görevi görecek.
Arabuluculuk Çabaları ve Barış Görüşmeleri
Kyiv Post’un haberine göre, görüşmelerde Türkiye’nin Rusya-Ukrayna savaşını sona erdirmeye yönelik arabuluculuk rolü de masada olacak. Türk yetkililer, 28 Temmuz‘da barış görüşmelerine yeniden ev sahipliği yapmaya hazır olduklarını duyurmuştu.
Son Zirveden Öne Çıkanlar
İstanbul’da 23 Temmuz’da yapılan son görüşmelerde bazı insani konularda ilerleme kaydedilmişti. Bu görüşmelerde 1200 esirin takası, 3 bin Ukraynalı askerin cenazesinin teslimi ve cephe hattından yaralıların tahliyesi için geçici ateşkesler gibi konular ele alınmıştı.
Rusya, barış için Ukrayna ordusunun işgal altındaki bölgelerden çekilmesini veya seferberliğin durdurulmasını şart koşuyor. Kiev ise ön koşulsuz ateşkes ve Zelenski ile Putin arasında doğrudan bir liderler zirvesi talep ediyor. Ukrayna, bu zirveye Erdoğan ve Trump’ın da katılmasını önermişti.
Gündemdeki Putin-Zelenski Görüşmesi
Ukrayna’nın ön koşulsuz liderler zirvesi talebine Rusya mesafeli yaklaşıyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yardımcısı Vladimir Medinski, böyle bir zirvenin ancak ciddi hazırlıklar sonucunda gerçekleşebileceğini belirtti.
Medinski, “Zirvede hangi konuların görüşüleceği ve hangi şartlarda düzenleneceği netleştirilmeden liderler düzeyinde bir toplantının gerçekleşmesi mümkün değil. Böylesi bir zirve, savaşın sonunu simgeleyen bir dönüm noktası olmalı.” ifadelerini kullandı.
Taraflar arasındaki derin görüş ayrılıklarına rağmen, insani konularda sağlanan ilerleme, müzakerelerin devamı için bir zemin oluşturuyor. Türkiye ise barış sürecinde hem diplomatik arabulucu hem de insani kolaylaştırıcı olarak rolünü sürdürme kararlılığını koruyor.