Tarih boyunca Urartular başta olmak üzere birçok medeniyete ev sahipliği yapan Van Kalesi’nin güneyindeki Eski Van Şehri‘nde yürütülen arkeolojik kazılarda önemli bir keşfe imza atıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle sürdürülen çalışmalarda, yaklaşık 150 yıllık bir Osmanlı kışlasının izlerine ulaşıldı.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülsen Baş Terzioğlu başkanlığında 2022’de başlayan kazılar, 20 kişilik uzman bir ekiple devam ediyor. Bu yılki çalışmalar, şehrin güneybatısında yoğunlaştırılarak tarihi yapının gün yüzüne çıkarılması hedefleniyor.
Kazılarda Ortaya Çıkarılan Eserler
Kazı alanında yapılan incelemelerde Osmanlı dönemine ışık tutacak çok sayıda buluntu elde edildi. Bu buluntular arasında:
- Bronz sikkeler
- Mermi kovanları
- Tütün lüleleri
- Sırlı ve sırsız Osmanlı seramikleri
- Çeşitli metal eşyalar
- Gülle parçaları
- Yanmış evrak parçaları
bulunuyor. Bu eserler, bölgenin askeri ve sosyal yaşamına dair önemli ipuçları sunuyor.
“Çalışmamızı Osmanlı Kışlasına Yoğunlaştırdık”
Kazı Başkanı Prof. Dr. Terzioğlu, Eski Van Şehri’nin 450 bin metrekarelik geniş bir alana yayıldığını ve Urartu’dan Osmanlı’nın son dönemine kadar kesintisiz bir yerleşim yeri olduğunu belirtti. Terzioğlu, “Van’da Osmanlı ve Selçuklu dönemine ait ayakta kalan az sayıda yapı var. Bunun temel nedeni, 1896-1897 Ermeni ayaklanmaları ve Rus işgali sırasında şehrin büyük tahribata uğramasıdır” dedi.
Prof. Dr. Terzioğlu, sözlerine şöyle devam etti: “Kanuni Sultan Süleyman‘ın 1548’de Van’ı fethinden sonra şehirde önemli bir imar faaliyeti başladı. Bu yılki çalışmamızı, kentin güneybatısındaki Osmanlı kışlasına odakladık. Arşiv belgeleri, Sultan Abdülaziz döneminde (1861-1876) askeri reformlar kapsamında imparatorluğun farklı yerlerinde büyük kışlalar inşa edildiğini gösteriyor. Van da bu bölgelerden biriydi. Sultan İkinci Abdülhamid‘in fotoğraf albümlerinde bu devasa kışlanın net görüntüleri mevcut.”
“Kışla Kapısına İşaret Eden Bulgulara Rastladık”
Tarihi veriler ve görseller ışığında çalışmalarını yürüttüklerini belirten Terzioğlu, önemli bulgulara ulaştıklarını ifade etti. “Kazılarda yaklaşık 40 santimetre derinlikte, 35 santimetre yüksekliğinde taş örgülü duvarlarla çevrili mekanlar bulduk. Hüsrevpaşa Külliyesi’ne yakın bir noktada ise daha düzgün kesme taşlarla örülmüş ve kışla kapısına işaret eden bazı duvar kalıntılarına rastladık. İlerleyen süreçte kışlanın planını, mimarisini ve kullanılan askeri teçhizatı daha net bir şekilde ortaya koymayı hedefliyoruz.”
Tarihi Yapılar Turizme Kazandırılıyor
Kazı çalışmalarının yanı sıra, bölgedeki diğer tarihi yapıların restorasyonu da devam ediyor. Proje kapsamında restore edilen yapılar arasında Ulu Cami, Kızıl Minare, Abbasağa Camisi, Hüsrev Paşa Hanı, Çifte Hamam, Miri Ambarı, 2 kilise ve sarnıç yer alıyor. Bu çalışmalarla Eski Van Şehri’nin tüm yönleriyle ayağa kaldırılarak turizme kazandırılması amaçlanıyor. Bulunan eserler ise tasnif ve bakım işlemlerinin ardından Van Müze Müdürlüğü‘ne teslim ediliyor.