Dijital Çağı Başlatan Gelişme: İlk Web Sitesi 34 Yaşında
İngiliz bilgisayar bilimcisi Tim Berners-Lee tarafından geliştirilen ve modern internetin temelini atan “World Wide Web” (www) projesini tanıtan ilk web sitesi, tam 34 yıl önce, 20 Aralık 1990‘da İsviçre’deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) yayına başladı. Başlangıçta yalnızca CERN araştırmacılarının erişimine açık olan bu site, 6 Ağustos 1991‘de dünya geneline açılarak dijital çağın kapılarını araladı.
Askeri ve akademik amaçlarla başlayan internet serüveni, zamanla ticaretten eğitime, sağlıktan haberleşmeye kadar hayatın her alanını kökten değiştiren bir teknoloji devrimine dönüştü. Günümüzde sosyal medya, bulut sistemleri ve yapay zeka gibi teknolojilerle zenginleşen internet, küresel bir dijital ekosistem haline gelmiştir.
Türkiye’nin İnternet Serüveni: İlk Adımlar
Dünyadaki bu teknolojik atılımdan kısa bir süre sonra Türkiye de dijital dünyaya adım attı. Ülkemizin internetle tanışma süreci, akademik kurumların öncülüğünde gerçekleşti.
TÜVAKA ile Akademik Ağın Kurulması
Türkiye’nin internet yolculuğundaki ilk önemli adım, 1986 yılında Türkiye Üniversite ve Araştırma Kurumları Ağı (TÜVAKA) adıyla akademik bir ağın kurulmasıyla atıldı. Bu ağ, Türkiye’nin önde gelen üniversiteleri ve araştırma kurumları arasında elektronik iletişimi sağlıyordu. 1987’de ise Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) üzerinden Avrupa ve ABD’deki akademik ağlara (BITNET-EARN) ilk geniş alanlı ağ (WAN) bağlantısı kuruldu.
TR-NET Projesi ve İlk Uluslararası Bağlantı
Akademik çerçevenin dışına çıkarak daha geniş bir kitleye internet erişimi sunmayı hedefleyen TR-NET projesi, 1991 yılında ODTÜ ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) işbirliğiyle başlatıldı. Bu projenin en önemli çıktısı, 1992 Eylül’ünde Hollanda ile “X.25” devresi üzerinden gerçekleştirilen ilk uluslararası test bağlantısı oldu. Ardından, PTT’den sağlanan 64 Kbps kapasiteli kiralık hat ile ABD’deki Ulusal Bilim Vakfı Ağı’na (NSFNet) bağlanılarak Türkiye, resmen uluslararası internet ağına dahil oldu.
İTÜ’nün Teknik Altyapıdaki Öncü Rolü
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ), Türkiye’de internetin teknik altyapısının kurulmasında kilit bir rol oynadı. 1994’te İTÜ Bilgi İşlem Merkezi’nde kurulan web sunucusu, akademik içeriklerin dijital ortama taşınmasında bir dönüm noktası oldu. Ayrıca, UNIX tabanlı sistemler üzerinde ilk e-posta altyapılarını ve ağ servislerini devreye alan İTÜ, Türkiye’de dijital iletişimin temellerini attı.
Ağların Genişlemesi ve İnternetin Ticarileşmesi
ULAKBİM’in Kurulması
1996 yılında üniversitelerin internet bağlantı hizmetleri görevi YÖK tarafından TÜBİTAK’a devredildi. Bu gelişmenin ardından, TÜVAKA ve TR-NET’in akademik görevlerini devralan TÜBİTAK Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) kuruldu. ULAKBİM, üniversiteler arasında güvenli ve hızlı bir omurga ağı işlevi görerek akademik işbirliklerini ve uzaktan eğitimi mümkün kıldı.
TURNET Projesi ile İnternet Herkese Ulaştı
İnternetin ticarileşmesini ve halka yayılmasını sağlayan en önemli gelişme, Ağustos 1996‘da hayata geçirilen TURNET projesi oldu. Bu proje sayesinde İnternet Servis Sağlayıcı (İSS) şirketler ortaya çıktı ve internet hizmetini bireysel kullanıcılara satmaya başladı. 1997 yılına gelindiğinde İSS sayısı 80’i aşmış, gazeteler online yayıncılığa, bankalar internet bankacılığına ve popüler mağazalar e-ticarete başlamıştı.
Bir zamanlar sadece bir laboratuvarda erişilebilen internet, bugün milyarlarca insanın hayatına yön veren vazgeçilmez bir platformdur. Türkiye de bu küresel dönüşüme akademik birikimi ve teknik altyapısıyla hızla adapte olarak dijital çağdaki yerini sağlamlaştırmıştır.