Napolyon’un Ordusunu Yok Eden Gerçek Neydi?
Napolyon Bonapart ve çok uluslu askerlerinden oluşan Büyük Ordusu, 1812 yılında gerçekleştirdiği Rusya seferinden geri çekilirken, tarih sahnesinin en büyük askeri felaketlerinden birini yaşadı. Azalan erzak kaynakları ve şiddetli Rus direnişiyle mücadele eden orduyu, çok daha sinsi bir düşman bekliyordu: salgın hastalıklar.
300 Bin Askerin Ölümüne Yol Açan Patojenler
Rusya’dan geri çekilme sürecinde, 600 bin kişilik devasa ordunun en az yarısı, yani yaklaşık 300 bin asker, dondurucu kış şartları, açlık ve salgın hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti. Henüz hakem onayından geçmemiş yeni bir bilimsel çalışma, bu bitkin düşmüş birlikleri yok eden patojenleri gün yüzüne çıkardı.
Dönemin hekimleri, semptomları ateş, baş ağrısı ve döküntüler olan tifüs hastalığını kayıtlara geçirmişti. Ancak, Paris Cite Üniversitesi’nden mikrobiyolog Remi Barbieri ve ekibinin yürüttüğü son araştırmada, tifüse sebep olan Rickettsia prowazekii bakterisine ait genetik bir ize rastlanmadı.
Antik DNA Analizi İki Ölümcül Bakteriyi Ortaya Koydu
Araştırmacılar, 13 askere ait dişlerden elde ettikleri antik DNA örneklerini analiz etti. Sonuçlar, bu askerlerin iki farklı bulaşıcı hastalık taşıdığını gösterdi:
- Salmonella enterica: Paratifo hastalığına neden olan bakteri.
- Borrelia recurrentis: Vücut biti aracılığıyla bulaşan ve tekrarlayan ateş hastalığına yol açan bakteri.
Araştırmacıların makalesinde, “Vücut bitiyle bulaşan tekrarlayan ateş her zaman ölümcül olmasa da, zaten tükenmiş durumdaki bir kişiyi ciddi şekilde zayıflatabilir” ifadelerine yer verildi.
Barbieri ve ekibi, örneklem sayısının sadece 13 askerle sınırlı olması nedeniyle tifüs bakterisine rastlanmamış olmasının, bu hastalığın felakette hiçbir rol oynamadığı anlamına gelmediğini vurguluyor.
Litvanya’daki Toplu Mezarlar İnceleniyor
2001 yılında Litvanya’nın başkenti Vilnius‘ta bulunan toplu mezarlarda, 3 binden fazla askerin kalıntısı yer alıyor. Bu mezarlarda yapılan incelemeler, felaketin boyutlarını gözler önüne seriyor. Birçok askerin üniformaları ve atlarıyla birlikte gömülmüş olması, silahlarının ise bulunmaması, ölümlerin çatışmadan ziyade hastalıktan kaynaklandığına işaret ediyor.
Barbieri, “Elde ettiğimiz sonuçlara göre, bu askerlerin ölümüne neden olan makul bir senaryo; yorgunluk, soğuk ve paratifo ile vücut bitiyle bulaşan tekrarlayan ateş gibi çeşitli hastalıkların birleşimi olabilir. Napolyon ordusunu etkileyen salgınların tam kapsamını anlamak için çok daha fazla örneğin analiz edilmesi gerekiyor” diyerek araştırmanın devam edeceğini belirtti.