Şok Araştırma: Borsa Dalgalanmaları Ölümcül Sağlık Sorunlarını Tetikliyor
12 milyondan fazla ölüm vakasının incelendiği kapsamlı bir araştırma, finans piyasalarındaki çalkantıların insan sağlığı üzerindeki şaşırtıcı ve tehlikeli etkilerini gözler önüne serdi. Engineering adlı bilimsel dergide yayımlanan bulgulara göre, borsa oynaklığı kalp krizi, inme (felç) ve intihar oranlarında belirgin bir artışa neden oluyor. Hem piyasa yükselişleri hem de düşüşleri, özellikle yaşlı erkekler ve düşük eğitim seviyesine sahip bireyler için ciddi sağlık riskleri taşıyor.
Borsa Hareketleri ve Ölüm Oranları Arasındaki Çarpıcı Bağlantı
2013-2019 yılları arasında Çin ana karasındaki bireysel ölüm kayıtlarını analiz eden bilim insanları, borsa dalgalanmaları ile ölüm oranları arasında doğrudan bir ilişki tespit etti. Bulgular oldukça endişe verici:
- Borsada yaşanan günlük yüzde 1’lik bir düşüş, kalp krizi ve felce bağlı ölümlerde %0,74 ila %1,04 arasında bir artışa yol açıyor.
- Aynı orandaki düşüş, intihar riskini ise %1,77 oranında artırıyor.
- Piyasadaki yüzde 1’lik bir yükseliş dahi kalp-damar hastalıklarından kaynaklı ölümleri %0,85’e, intihar vakalarını ise %0,92’ye varan oranlarda artırabiliyor.
Ayrıca, gün içi fiyat dalgalanmalarının (intra-day volatilite) özellikle intihar riskini yükselttiği, kanamalı inme ve intiharın en hassas sonuçlar olduğu belirlendi.
Kimler Daha Fazla Risk Altında?
Araştırma, finansal dalgalanmalardan en çok etkilenen demografik grupları da ortaya koydu. Risk altındaki gruplar şunlardır:
- 65-74 yaş arası bireyler
- Erkekler
- Ortaokul veya daha düşük eğitim düzeyine sahip olanlar
- Çin’in orta bölgelerinde yaşayanlar
İlginç bir şekilde, intihar oranları sıcak mevsimlerde artış gösterirken, kalp-damar kaynaklı ölümlerin soğuk aylarda daha sık görüldüğü saptandı. Bu durum, finansal stres, fizyoloji ve çevresel faktörler arasında karmaşık bir etkileşim olduğuna işaret ediyor.
Finansal Stres Vücudu Nasıl Etkiliyor?
Uzmanlara göre, bu durumun arkasındaki temel mekanizma strestir. Ani finansal kayıplar veya beklenmedik kazançlar, vücutta kortizol ve katekolamin gibi stres hormonlarının salgılanmasını tetikliyor. Bu hormonlar kan basıncını yükseltiyor, damarlarda iltihaplanmaya yol açıyor, kalp ritmini bozuyor ve kan pıhtılaşmasını tetikleyerek kalp krizi ve inme riskini artırıyor. Finansal kayıpların yarattığı umutsuzluk hissi ise intihar eğilimini derinleştirebiliyor.
Ancak araştırmacılar, borsa kazançlarının da masum olmadığını vurguluyor: “Fırsatı kaçırma korkusu veya yanlış işlem yapmanın getirdiği pişmanlık da yoğun stres tepkileri yaratabilir.”
Etki Sadece Yatırımcılarla Sınırlı Değil
Çalışmada incelenen ölümlerin tamamının aktif borsa yatırımcılarına ait olmadığı belirtiliyor. Emeklilik fonları, bireysel birikimler ve hatta medyada sürekli yer alan piyasa haberleri bile toplum genelinde yaygın bir stres ve endişe kaynağı olabiliyor.
Riskleri Azaltmak İçin Ne Yapılabilir?
Çalışmanın yazarları, bu yeni halk sağlığı tehdidiyle mücadele etmek için bir dizi öneri sunuyor:
- Ekonomik durgunluk dönemlerinde ruh sağlığı hizmetlerine erişimi kolaylaştırmak.
- Toplumda finansal okuryazarlığı artırmak.
- Topluluk destek ağlarını ve sosyal bağları güçlendirmek.
- Stres yönetimi konusunda kamusal bilgilendirme kampanyaları düzenlemek.
- Ekonomi haberlerinin psikolojik etkilerini göz önünde bulundurarak daha şeffaf bir piyasa yönetimi sağlamak.