Türkiye ve Afrika Ortaklığı: Kazan-Kazan Prensibiyle Büyüyen İşbirliği

Türkiye-Afrika İlişkilerinde Yeni Bir Dönem

Afrika kıtası, sahip olduğu genç ve dinamik nüfus yapısı ile zengin doğal kaynakları sayesinde küresel sahnede stratejik önemini her geçen gün artırıyor. Bu bağlamda Türkiye, Afrika ülkeleriyle olan ilişkilerini ‘kazan-kazan’ ilkesi temelinde güçlendirerek derinleştirmeye devam ediyor.

Diplomatik ve Ticari Atılımlar

Son yirmi yılda Türkiye’nin Afrika’ya yönelik ilgisi somut adımlarla pekiştirildi. İki taraf arasındaki ilişkilerde gözle görülür bir ivme yakalandı:

• 2002 yılından bu yana Türkiye’nin Afrika kıtasıyla toplam ticaret hacmi yaklaşık 9 kat artarak 36.6 milyar dolara ulaştı.
• Türkiye’nin Afrika’daki diplomatik varlığı da önemli ölçüde genişledi. 2002’de sadece 12 olan büyükelçilik sayısı, 2024 itibarıyla 44’e yükseltildi.

Yoğunlaşan Üst Düzey Temaslar

Diplomatik ilişkilerdeki bu güçlenmeye paralel olarak, Afrika ülkeleri de Türkiye’deki temsilciliklerini artırdı. 2008 yılında Ankara’da yalnızca 10 Afrika ülkesinin büyükelçiliği bulunurken, bu sayı 2024’te 38’e ulaştı. Bu artış, resmi temasların yoğunlaşmasını sağladı ve son beş yıllık süreçte karşılıklı üst düzey ziyaretlerin sayısı 500’ü aştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 31 farklı Afrika ülkesine gerçekleştirdiği 53 ziyaretle, kıtayı en sık ziyaret eden lider unvanını taşıyor.

Kültür, Eğitim ve Sağlık Alanında Kurulan Gönül Köprüleri

Türkiye, Afrika ile sadece ekonomik ve siyasi değil, aynı zamanda kültürel ve insani bağlar da kuruyor. Bu kapsamda birçok kurum kıtada faaliyet gösteriyor:

• Türk Hava Yolları (THY): Afrika’da 41 ülkede toplam 62 farklı şehre düzenlediği seferlerle kıtayı dünyaya bağlıyor.
• Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA): Kıtada bulunan 22 faal temsilciliği ile kalkınma projeleri yürütüyor.
• Yunus Emre Enstitüsü (YEE): 15 Afrika ülkesindeki 18 merkeziyle Türkçe eğitimi veriyor ve Türk kültürünü tanıtıyor.
• Türkiye Maarif Vakfı (TMV): 27 Afrika ülkesinde faaliyet gösteren 230’dan fazla kurumuyla yaklaşık 25 bin öğrenciye eğitim imkanı sunuyor.

Sağlık alanında da önemli adımlar atıldı. Somali’de Mogadişu Recep Tayyip Erdoğan Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Sudan’da Nyala Hastanesi ve Nijer’de Nijer-Türkiye Dostluk Hastanesi gibi modern sağlık tesisleri kuruldu. Ayrıca, Türkiye Bursları programı sayesinde 2024 sonu itibarıyla yaklaşık 62 bin Afrikalı öğrenci Türkiye’de yükseköğrenim görme fırsatı buldu.

Kazan-Kazan İlkesiyle Stratejik Anlaşmalar

Türkiye’nin Afrika politikasının temelini oluşturan karşılıklı fayda anlayışı, imzalanan çok sayıda anlaşmayla somutlaşmıştır. Bu anlaşmalar işbirliğinin çerçevesini çizmektedir:

• 49 ülke ile Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması
• 32 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
• 17 ülke ile Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması
• 35 ülke ile Askeri Çerçeve Anlaşması
• 21 ülke ile Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması
• 29 ülke ile Savunma Sanayii İşbirliği Anlaşması