6 Şubat’ta yaşanan ve milyonlarca yurttaşı derinden etkileyen büyük depremlerin üzerinden tam 30 ay geçti. Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) tarafından hazırlanan son rapor, deprem bölgesindeki sorunların çözülmek bir yana, daha da derinleştiğini acı bir şekilde ortaya koyuyor.
Temel Sorunlar Derinleşerek Devam Ediyor
Rapora göre, bölgedeki yaşamı tehdit eden ve acil çözüm bekleyen sorunlar üç ana başlıkta toplanıyor. Özellikle Hatay ve Adıyaman‘da süren konteyner yaşamı, halk sağlığı için büyük bir risk oluştururken, diğer kritik sorunlar ise şöyle sıralanıyor:
- Sağlık hizmetlerinin deprem öncesi seviyesine dahi ulaşamamış olması.
- Bölgedeki yurttaşlar ile sağlık ve sosyal hizmet emekçilerinin genel bir yorgunluk, tükenmişlik, öfke ve mutsuzluk içinde olması.
“Sorunlar Siyasi Tercihlerin Sonucu”
Açıklamada, barınma sorununun çok boyutlu tehditler içerdiği vurgulandı. Yüz binlerce insanın hala konteynerlerde yaşamak zorunda kalması, şehirlerin dev bir şantiyeye dönüşmesi, tamamlanamayan konutlar ve acele kamulaştırma kararlarıyla tarım arazilerinin ranta açılması gibi faktörlerin ekolojik yıkımı hızlandırdığı belirtildi.
Yaşananların ‘afet sonrası geçici krizler’ değil, ‘kalıcı yapısal zaaflar ve siyasi tercihlerle derinleşen sorunlar’ olduğuna dikkat çekilen açıklamada, “Kamu kurumlarının sessizliği, depremin halk sağlığı maliyetini görmezden gelmek yoluyla sessizce topluma ödettiriliyor, ‘sosyal cinayetlere’ davetiye çıkarılıyor” ifadeleri kullanıldı.
Rapordan Çarpıcı Veriler ve İstatistikler
TTB ve SES’in ortak raporunda yer alan veriler, bölgedeki durumun ciddiyetini rakamlarla gözler önüne seriyor:
İş Cinayetleri ve Trafik Kazaları Artışta
- 2025 yılının ilk altı ayında deprem bölgesinde, 30’u Hatay’da olmak üzere toplam 163 işçi cinayeti yaşandı.
- Malatya’da bir milyon araç başına ölü sayısı 2020 yılında 291 iken, bu sayı 2023’te 376’ya, 2024’te ise 401’e yükseldi.
- Adıyaman’da 2020’de 244 olan ölü sayısı, 2023’te 496’ya, 2024’te 371’e çıktı.
- Hatay’da ise 2020’de 177 olan ölü sayısı, 2023’te 297’ye, 2024’te ise 240’a yükseldi.
Sağlık Altyapısı Çöktü: ASM’ler Yapılmıyor
- Hatay’da yıkılan 56 Aile Sağlığı Merkezi’nden (ASM) yalnızca ikisi yeniden inşa edildi.
- Adıyaman’da yıkılan 13 ASM’nin ise sadece dördü yapılabildi.
- Yıkılan ve ağır hasarlı ASM’lerin onarımı ve yeniden yapımı için somut adımlar atılmıyor.
Konteynerde Sağlık Hizmeti ve Personel Açığı
- Birinci basamak sağlık hizmetleri, 21 metrekarelik konteynerlerde verilmeye çalışılıyor. Hatay’da 196 ASM’nin 80’i, Kahramanmaraş’ta ise 22 ASM halen konteynerde hizmet veriyor.
- Hatay’daki 493 Aile Hekimliği Birimi’nin 146’sında aile hekimi, 170’inde ise aile sağlığı çalışanı bulunmuyor. Bu durum, büyük bir nüfusun sağlık hizmetine erişememesine neden oluyor.
- Haziran ayındaki yerleştirmelerde açılan 44 yeni birimin çoğu yine konteyner ASM olup, yalnızca dördünde aile sağlığı çalışanı bulunmaktadır.
Hastane Projeleri ve Uzman Doktor Eksikliği
- Hatay’da yapılması planlanan Hatay Eğitim ve Araştırma Hastanesi için birçok yer değişikliği konuşulsa da proje hayata geçirilmedi.
- Adıyaman il merkezinde kamuya ait hizmet veren tek bir hastane bulunuyor.
- Bölgede Göğüs Cerrahisi ve Plastik Cerrahi gibi kritik branşlarda ciddi hekim yetersizliği devam ediyor.
- Kahramanmaraş’ta Necip Fazıl Şehir Hastanesi yanına yapılması planlanan genel hastane binası hala hizmete açılamadı.