Kerkük-Ceyhan Hattında İki Yıllık Sessizlik Sona Eriyor
Türkiye ve Irak arasındaki enerji diplomasisinde kritik bir gelişme yaşandı. İki yılı aşkın süredir faaliyet göstermeyen Kerkük-Ceyhan petrol boru hattının yeniden devreye alınması için önemli bir adım atıldı. Irak Petrol Bakanı Hayan Abdülgani, yaptığı açıklamada Türkiye üzerinden petrol ihracatının çok yakında başlayacağını duyurdu.
Irak resmi haber ajansı INA’nın aktardığına göre, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile varılan mutabakat çerçevesinde, ilk etapta günlük 80 bin varil petrol, Irak devletine ait pazarlama şirketi SOMO aracılığıyla Ceyhan’a ulaştırılacak. Sektör kaynakları sahada henüz bir hareketlilik gözlemese de bu duyuru, iki ülke arasındaki enerji ilişkilerinde yeni bir dönemin habercisi olarak kabul ediliyor.
Tahkim Kararının Gölgesinde Gelen Uzlaşı
Kerkük-Ceyhan boru hattı, Türkiye ile Irak arasında yaşanan tahkim anlaşmazlığı sebebiyle 25 Mart 2023 tarihinde kapatılmıştı. Uluslararası Tahkim Mahkemesi, Türkiye’nin 2014-2018 yılları arasında IKBY’nin merkezi yönetim onayı olmadan petrol ihracatı yapmasına izin verdiği gerekçesiyle Bağdat yönetimine yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine hükmetmişti. Türkiye’nin itiraz ettiği bu süreç, CHP Genel Başkan Yardımcısı Deniz Yavuzyılmaz‘ın karar metnini paylaşmasıyla kamuoyunda geniş yer bulmuştu.
Hattın kapalı olduğu dönemde, günlük yaklaşık 450 bin varil petrolün sevkiyatı durmuş, bu durum özellikle IKBY ekonomisinde ciddi sıkıntılara yol açmıştı. Bağdat yönetimi, bu süreçte SOMO’nun Türkiye üzerinden yapılan tüm petrol ihracatlarında tek yetkili kurum olduğunun altını defalarca çizmişti.
Enerjide Yeni Anlaşma ve Stratejik Adımlar
İki ülke arasındaki ilişkiler, Türkiye’nin 21 Temmuz‘da Irak’a sunduğu yeni enerji anlaşması taslağıyla yeni bir boyut kazandı. Bu taslak, sadece petrol ve doğal gazı değil, aynı zamanda petrokimya ve elektrik gibi alanlarda da geniş kapsamlı bir işbirliğini öngörüyor. Bu hamle, Ankara’nın 1970’lere dayanan mevcut Kerkük-Ceyhan anlaşmasını 27 Temmuz 2026 itibarıyla feshedeceğini duyurmasının ardından geldi. Iraklı yetkililer, her iki ülkenin çıkarlarını gözeten bir formül üzerinde müzakerelerin sürdüğünü belirtti.
Bölgesel Vizyon: Kalkınma Yolu ve Ceyhan’ın Önemi
Türk yetkililer, Kerkük-Ceyhan hattının sadece bir enerji koridoru olmadığını, aynı zamanda bölgesel ticaret için stratejik bir öneme sahip olduğunu vurguluyor. Türkiye’nin öncülük ettiği ‘Kalkınma Yolu’ projesi, Irak’ın Basra limanından Türkiye sınırına ve Avrupa’ya uzanacak modern bir ulaşım ağı kurmayı hedefliyor. Ankara, bu koridorun gelecekte yeni petrol ve doğalgaz boru hatlarıyla desteklenmesini planlıyor.
Ceyhan limanı, bu stratejinin merkezinde yer alıyor. Türkiye’nin en önemli enerji terminallerinden biri olan Ceyhan, Irak petrolünün uluslararası piyasalara ulaştırılmasında kilit rol oynuyor. Bu durum, hem Türkiye hem de Irak için önemli bir gelir kaynağı ve bölgesel enerji güvenliği açısından stratejik bir avantaj sağlıyor.
Türkiye’nin Enerji Güvenliği ve İthalat Bağımlılığı
Enerji ihtiyacının büyük bir bölümünü ithalatla karşılayan Türkiye için Irak, en önemli petrol tedarikçilerinden biridir. Kerkük-Ceyhan boru hattının yeniden faaliyete geçmesi, ülkenin petrol arz güvenliği ve enerji fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı kırılganlığının azaltılması açısından hayati önem taşımaktadır. Enerji ithalatı, aynı zamanda cari açık üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Bu nedenle, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yerli kaynaklara yönelim, Türkiye’nin uzun vadeli ekonomik hedefleri arasında yer almaktadır.