Pakistan’dan Afgan Mülteciler İçin Yeni Karar: Süre 1 Eylül’e Uzatıldı
Pakistanlı yetkililer, ülkede bulunan milyonlarca Afgan mültecinin sınır dışı edilme sürecinin 1 Eylül tarihine kadar uzatıldığını duyurdu. Çarşamba günü yapılan bu açıklama, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından memnuniyetle karşılansa da zorla geri gönderme konusundaki endişelerin devam etmesine neden oldu.
Pakistan’da BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) tarafından kayıt altına alınmış ve ikamet izni verilmiş tahmini 1,4 milyon Afgan bulunuyor. Ancak Pakistan hükümeti, gönüllü geri dönüş için tanınan 30 Haziran‘daki son tarihin ardından bu izinleri yenilemeyi reddetmişti. Bu durum, insan hakları örgütlerinin sert tepkisine yol açmıştı.
“Hoşgörü Süresi” ve Sonrası İçin Uyarı
İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Lateef-ur-Rehman, mültecilere 4-31 Ağustos tarihleri arasında “hoşgörü süresi” olarak tanımlanan 25 günlük bir gönüllü geri dönüş hakkı tanınacağını belirtti. Rehman, İslamabad yönetiminin bu yeni süreyi onayladığını ve bu tarihten sonra ülkede kalanların zorla sınır dışı edilme riskiyle karşı karşıya kalacağını vurguladı. Bu karar, aynı zamanda ülkede yasa dışı olarak bulunan ve Afgan Vatandaşlık Kartı’na sahip yaklaşık 800 bin kişiyi de etkiliyor.
BM’den Temkinli Yaklaşım: “Geri Göndermeme” İlkesi Vurgusu
UNHCR, sürenin uzatılmasını olumlu bir adım olarak değerlendirse de zorunlu sınır dışı etme uygulamasının uluslararası hukuku ihlal edebileceğine dikkat çekti.
Kurum, bu durumun, hayatı veya özgürlüğü ciddi tehdit altında olan kişilerin tehlikeli bölgelere geri gönderilmesini yasaklayan uluslararası “geri göndermeme” (non-refoulement) ilkesini ihlal edebileceği uyarısında bulundu.
UNHCR’nin Pakistan Sözcüsü Qaiser Khan Afridi, İkamet İzni (PoR) kartlarının geçerliliğinin uzatılması yönündeki çalışmaların devam ettiğini aktardı.
Büyük Çaplı Geri Göndermeler Afganistan’ı İstikrarsızlaştırabilir
UNHCR tarafından yayımlanan haziran ayı raporuna göre, bu yılın başından itibaren en az 1,2 milyon Afgan vatandaşı, İran ve Pakistan’dan zorla Afganistan’a geri gönderildi. Kurum, bu denli büyük çaplı geri göndermelerin, 2021’de Taliban’ın yönetimi ele aldığı Afganistan’daki mevcut hassas durumu daha da istikrarsızlaştırma potansiyeli taşıdığını vurguladı. 31 Temmuz tarihli hükümet bildirisi de süresi dolan PoR kartlarına sahip tüm Afganların sınır dışı edileceğini teyit ediyor.
Mültecilerin Belirsiz Geleceği ve İnsan Hakları Endişeleri
Hükümet bildirisine göre, geçerli bir pasaportu ve Pakistan vizesi olmayan Afganlar yasa dışı kabul ediliyor ve yerel göçmenlik yasaları uyarınca ülkelerine dönmeleri gerekiyor. Yüz binlerce Afgan, mülteci kamplarında zorlu koşullarda yaşarken, birçoğu da aileleri ve işleriyle Pakistan toplumuna entegre olmuş durumda. Ancak bu kişiler, tutuklanma korkusuyla saklanarak yaşamlarını sürdürüyor. Hak örgütleri, olası bir tutuklama ve sınır dışı dalgasının mültecilerin hayatlarını tamamen alt üst edeceğinden endişe duyuyor.
Gönüllü Dönüş Teşviki ve Kampların Kapatılması Planı
Bakanlık sözcüsü Rehman, yerel yetkililere Afgan toplum liderleriyle görüşerek gönüllü geri dönüşü teşvik etmeleri yönünde talimat verildiğini açıkladı. Ayrıca, mülteci kamplarının kapatılmasının planlandığını ancak bu konuda henüz net bir tarih belirlenmediğini de sözlerine ekledi. Bu uygulama, Pakistan’ın 2023 yılında yasa dışı olarak ülkede yaşayan yabancılara karşı başlattığı geniş çaplı operasyonun bir devamı olarak görülüyor.