Trump’ın Rusya’ya Karşı Yeni Silahı: İkincil Gümrük Vergileri
Dünyanın en çok yaptırım uygulanan ülkesi olmasına rağmen, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşını finanse etme kapasitesi devam ediyor. Eski ABD Başkanı Donald Trump, bu durumu değiştirmek amacıyla, Rusya ile ticaret yapan tüm ülkeleri hedef alan kapsamlı yeni ikincil gümrük vergileri getireceğini duyurdu. Trump, Ukrayna ile belirli bir tarihe kadar ateşkes sağlanamaması halinde bu vergilerin devreye gireceğini açıkladı.
İkincil Gümrük Vergisi Nedir ve Kimi Etkiler?
İkincil gümrük vergileri, Rusya ile ticari ilişki kuran herhangi bir ülkeden ABD’ye ithal edilen ürünlere %100 oranında vergi uygulanmasını öngörüyor. Rusya’nın en büyük ihracat kalemleri petrol ve gaz olduğundan, bu durum en çok Moskova’nın büyük müşterileri olan Çin, Hindistan ve Türkiye gibi ülkeleri etkileyecektir.
Trump geçen ay yaptığı bir açıklamada, “Ticareti pek çok şey için kullandım ama savaşları çözmek için harika bir şey” demişti.
Bu, Trump yönetiminin daha önce Venezüella petrolü alıcılarına karşı uyguladığı bir stratejinin tekrarı niteliğinde. Ancak bu silahın Rusya’ya karşı kullanılması, küresel ekonomi üzerinde çok daha derin ve geniş kapsamlı etkilere yol açma potansiyeli taşıyor.
Enerji Fiyatlarında Yeni Bir Artış Riski
Capital Economics danışmanlık şirketinden Kieran Tompkins, bu durumun küresel ekonomiyi en çok enerji fiyatları üzerinden etkileyeceğini belirtiyor.
“Rus enerji alıcılarına yönelik ikincil gümrük vergilerinin küresel ekonomiyi etkileyebileceği temel kanal, enerji fiyatları seviyesi olacak.”
Eğer vergiler amacına ulaşırsa, Rus petrol ve gazının küresel piyasalardan çekilmesiyle arz daralması yaşanabilir. Bu durum, tıpkı 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası olduğu gibi, enerji fiyatlarında ve küresel enflasyonda ciddi bir artışa neden olabilir. Ancak Tompkins, OPEC+ ülkelerinin yedek kapasitesi gibi faktörler nedeniyle bu kez etkinin daha sınırlı olabileceğini de ekliyor. Öte yandan Rusya, yaptırımlardan kaçmak için geliştirdiği “gölge filo” gibi yöntemlerle bu vergileri de aşmaya çalışabilir.
Hindistan Üzerindeki Etkiler: iPhone Fiyatları Artabilir mi?
Ukrayna işgalinden bu yana Rus petrolünün en büyük alıcılarından biri haline gelen Hindistan, bu yaptırımların merkezinde yer alıyor. Yaptırımlar devreye girerse, Hindistan’dan mal alan ABD şirketleri %100 ithalat vergisi ödemek zorunda kalacak. Bu durumun amacı, Hindistan’ı Rus petrolü almaktan caydırmak.
Amerikalı tüketiciler için en somut etki, cep telefonu fiyatlarında görülebilir. Apple, iPhone üretiminin önemli bir bölümünü Hindistan’a kaydırmış durumda. Bu ürünlerin yeni tarifelere tabi olması, ABD’li tüketiciler için fiyatların ikiye katlanması anlamına gelebilir.
Çin Faktörü ve ABD-AB İlişkileri
Rus petrolünün en büyük alıcısı olan Çin‘e yönelik benzer bir adımın atılması ise çok daha zor. ABD’nin Çin’den yaptığı ithalatın büyüklüğü ve tüketim mallarına olan bağımlılığı, bu tür bir hamleyi riskli kılıyor. Ticaret uzmanı Profesör Simon Evenett, Çin ve Rusya’nın yakın ilişkileri göz önüne alındığında Pekin’i bu konuda etkilemenin zor olacağını vurguluyor. Aynı zamanda, Avrupa Birliği ve Türkiye’nin de hala Rus enerjisinin önemli alıcıları arasında yer alması, ABD-AB ticaret ilişkilerinde yeni gerilimlere yol açabilir. Özellikle ilaç ve makine gibi tedariki zor ürünlerde yaşanacak fiyat artışları, Amerikalı tüketicileri doğrudan etkileyebilir.
Rus Ekonomisi Resesyona mı Gidiyor?
Tüm bu yaptırımların hedefindeki Rus ekonomisi ise dirençli bir görüntü sergilese de, Ekonomi Bakanı Maxim Reşetkinov ülkenin resesyonun “eşiğinde” olduğu uyarısında bulundu. İkincil yaptırımların ihracat talebini düşürmesi, Rusya’yı resesyona bir adım daha yaklaştırabilir. Hükümet harcamalarının yaklaşık üçte birini petrol ve gaz gelirleriyle finanse eden Moskova için ihracatın düşmesi, savaşın finansmanı üzerinde de baskı oluşturacaktır. Trump’ın gümrük vergileri hamlesi, nihayetinde Rusya’ya akan parayı keserek Ukrayna’daki savaşı sonlandırmayı hedefliyor.