Türkiye’nin AR-GE Harcamaları Rekor Seviyede: 2024 Verileri ve 2025 Hedefleri
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “Merkezi Yönetim Bütçesinden Araştırma Geliştirme Faaliyetleri İçin Ayrılan Ödenek ve Harcamalar-2025” bülteni ile ülkenin AR-GE karnesini açıkladı. Verilere göre, merkezi yönetim bütçesinden araştırma ve geliştirme faaliyetleri için 2024 yılında 178 milyar 580 milyon lira harcama yapıldı.
Bütçe ve GSYİH İçindeki Payı
Geçen yıl gerçekleştirilen AR-GE harcamalarının merkezi yönetim bütçesi içindeki payı yüzde 1,51 olarak kaydedildi. Bu harcamaların, 43 trilyon 410 milyar 514 milyon lira olan Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) içindeki oranı ise yüzde 0,41 olarak hesaplandı. Bütçe başlangıç ödenekleri baz alınarak yapılan tahminlere göre, 2025 yılında merkezi yönetim bütçesinden AR-GE’ye 236 milyar 262 milyon lira kaynak ayrılması hedefleniyor.
Fonlamada Aslan Payı Üniversitelerin Oldu
Merkezi yönetim bütçesinden yapılan AR-GE harcamaları sosyoekonomik hedeflere göre incelendiğinde, 2024 yılında en büyük payın üniversitelere ayrıldığı görüldü.
2024 Yılı Harcama Dağılımı
- Genel bilgi gelişimi (üniversiteler): %68,3
- Endüstriyel üretim ve teknoloji: %9,3
- Genel bilgi gelişimi (diğer kaynaklar): %5,2
- Tarım: %4,3
- Savunma: %4
2025 yılı bütçe başlangıç ödeneklerine göre yapılan tahminde de en büyük ödeneğin yüzde 69,5 ile yine genel bilgi gelişimi için üniversitelere ayrılması öngörülüyor. Bu hedefi sırasıyla yüzde 7,9 ile endüstriyel üretim ve teknoloji, yüzde 5,4 ile diğer kaynaklardan finanse edilen genel bilgi gelişimi, yüzde 4,8 ile tarım ve yüzde 3,6 ile savunma takip ediyor.
Uluslararası AR-GE Programlarına Ayrılan Kaynaklar
Merkezi yönetim bütçesinden uluslararası AR-GE programlarına 2024 yılında 1,03 milyar lira kaynak aktarıldı. Bu fonun dağılımında 461 milyon lira ile uluslararası AR-GE faaliyeti yürüten kuruluşlar ilk sırada yer alırken, bunu 367 milyon lira ile ikili veya çok taraflı kamu AR-GE programları ve 202 milyon lira ile Avrupa çapında yürütülen programlar izledi.
2025 yılı için bütçe başlangıç ödeneğine göre uluslararası AR-GE programlarına 1,17 milyar lira tahsis edildi. Bu tahsisatta ilk sırayı 500 milyon lirayla ikili veya çok taraflı uluslararası AR-GE programları alırken, bunu 475 milyon lira ile uluslararası AR-GE kuruluşlarına ait fonlar takip etti.