By Euronews & AP
Yayınlanma Tarihi
07/08/2025 – 13:45 GMT+2
REKLAM
Türkiye’de olduğu kadar Almanya’da da sokak lezzetlerinin vazgeçilmezi olan döner, artık eskisi kadar ulaşılabilir değil. Ülkenin en sevilen fast food’larından biri olan bu baharatlı ve sulu lezzetin hem fiyatı hızla yükseliyor hem de tedarik sorunları nedeniyle “ulusal kebap kıtlığı” endişesi yaşanıyor. Almanlar, bu ikonik yemeği kaybetmekten endişeleniyor.
Bu endişeler ilk başta abartılı gelse de temelsiz değil. Almanya’nın en büyük kebap fabrikalarından birinde çalışan işçiler, ücretler ve çalışma koşulları konusunda işverenleriyle sert ve süregelen bir mücadeleye kilitlenmiş durumda.
Almanya’nın güneybatısındaki Birtat Meat World SE fabrikasında çalışan işçiler, aylık 375 euro ücret artışı talebiyle haftalardır defalarca “uyarı grevi” yaparak üretim hattını durdurdular.
Mevcut maaşları açıklanmamış olsa da büyük farklılıklar gösterdiği ifade ediliyor. Alman haber ajansı dpa’ya göre, işçileri temsil eden Yiyecek, İçecek ve İkram Hizmetleri Sendikası, ödeme yöntemlerinin şeffaf olmadığını ve işçilerin aynı tür iş için çok farklı maaşlar aldığını belirtiyor.
İşçiler ayrıca, sendikanın yardımıyla tüm çalışanlar için bir toplu sözleşme düzenlemeye çalışıyor.
Göçmen işçiler
İşçilerin çoğu Türkiye, Romanya ya da Bulgaristan’dan gelen göçmenlerden oluşuyor. Çiğ etin tazeliğini korumak için neredeyse dondurucu soğuklukta tutulan fabrikada uzun ve zorlu iş günleri geçiriyorlar.
Çarşamba günü birçok işçi fabrikanın ana kapısı önünde bayraklar sallayarak, davullar çalarak, ıslık çalarak ve daha yüksek maaşlar ve sendikalı sözleşmeler için bağırarak tekrar iş bıraktı.
Alman medyası, Birtat’ın şu ana kadar hiçbir talebi kabul etmediğini bildirdi. Şirket görüşme taleplerine henüz yanıt vermedi.
Her ay milyonlarca tüketici
Stuttgart’ın 30 kilometre kuzeyindeki Murr’da bulunan Birtat, 30 yılı aşkın bir süredir kebap üretiyor. Şirket internet sitesinde, 120 kilograma kadar çıkabilen kıyma, dana eti, tavuk ya da hindiden kebap şişleri yaptığını belirtiyor.
İşçiler eti doğruyor, marine ediyor ve çiğ ürün parçalarını uzun metal şişlere geçiriyor. Et daha sonra şoklanarak donduruluyor ve ülkenin dört bir yanındaki restoranlara teslim ediliyor.
Birtat, binlerce kebapçı ve fast food restoranına tedarik sağladığını ve her ay 13 milyondan fazla tüketiciye ulaştığını belirtiyor. Bazı restoran sahipleri, işçilerin uzun süreli bir greve gitmeye karar vermeleri halinde, Almanların en sevdiği fast-food atıştırmalığının gerçekten de daha pahalı hale gelebileceğinden ve hatta kıtlık yaşanabileceğinden endişe ediyor.
Yükselen fiyatlar
Almanlar, yaklaşık 20 yıl önce 2,50 euroya satılan bu lezzetli atıştırmalığın çok pahalı hale geldiğinden ve çoğu yerde en az 7 euro ya da daha fazla ücret talep edildiğinden şikâyetçi.
Halil Duman, başkent Berlin’in Friedrichstrasse tren istasyonunda insanların öğle yemeği için sıraya girdiği küçük bir lokanta olan Pergamon Döner’de ince kıyma parçalarını dilimlemekle meşgulken, “Her şey giderek daha da zorlaşıyor,” dedi.
68 yaşındaki Türk göçmen, “Ürünler daha pahalı hale geliyor ve artık zar zor kar ediyoruz,” diye konuştu.
Almanya’nın başkentindeki kebapçılarda 30 yılı aşkın süredir çalışan ve klasik kebap sandviçini 7,50 euroya satan Duman, “Ama fiyatları daha da yükseltirsek insanlar artık buradan alışveriş yapmaz,” dedi.
Almanya’da kebabın tarihi
Almanya’da döner çok seviliyor. İlk olarak 1970’lerde Türk göçmenler tarafından Berlin’e getirilen ve pide ekmeğine sarılıp marul, domates, soğan ve farklı soslarla servis edilen döner, bugün Baltık Denizi’nden Bavyera Alpleri’ne kadar Almanya’nın dört bir yanında satılıyor.
Rivayete göre, ilk döner sandviçi icat eden kişi, 1971 yılında Batı Berlin’de hayvanat bahçesi yakınındaki ana tren istasyonuna yakın bir yerde pide ekmeği içinde et ve yoğurtlu sosla servis eden Türk misafir işçi Mahmut Aygün.
Almanya’da yaklaşık 2,9 milyon Türk yaşıyor ancak döner sandviç ülkede o kadar yaygın hale geldi ki, birçok yabancı turist bunu tipik bir Alman yemeği olarak görüyor ve çoğum bu atıştırmalığın geçmişini bilmiyor.
22 yaşında bir üniversite öğrencisi olan Nele Langfeld, sınavını yeni bitirdiği için canı rahat bir yemek çektiğinden Pergamon Döner’e geldi. Sırasını beklerken, Birtat’taki iş anlaşmazlığını duymamış olsa da, olası bir döner kıtlığı ya da fiyat artışı ihtimalinin hoşuna gitmediğini söyledi.
“Kısıtlı bir bütçeyle yaşıyorum ve bu ihtiyacım olan son şey,” dedi. “Döner, midenizi gerçekten dolduran uygun fiyatlı tek yemek ve öyle de kalmalıdır.”