Türkiye’nin İsraf Raporu: Yıllık Kayıp 100 Milyar Lirayı Aşıyor
Türkiye’de her yıl israf edilen kaynakların ekonomik boyutu endişe verici seviyelere ulaştı. Yapılan araştırmalara göre, ülkede her yıl yaklaşık 18 milyon ton gıda israf ediliyor. Bu durum, üretilen toplam gıdanın yaklaşık %20’sinin tüketilmeden çöpe atıldığı anlamına geliyor. Benzer şekilde, kişi başı günlük ortalama 225 litre olan su tüketiminin %35’i de boşa gidiyor. Tüm bu israfın Türkiye ekonomisine yıllık toplam maliyeti ise 100 milyar lirayı geçiyor.
Sıfır Atık Vakfı’ndan Dikkat Çeken Rapor
Sıfır Atık Vakfı, dünya genelinde giderek büyüyen israf sorununa dikkat çekmek amacıyla kapsamlı bir rapor yayımladı. Rapor, israfın yalnızca ekonomik bir kayıp olmadığını; aynı zamanda iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik kaybı ve su krizi gibi küresel sorunların da temel nedenlerinden biri olduğunu vurguluyor. Uluslararası kuruluşların verilerinden faydalanılarak hazırlanan bu çalışmanın temel amacı, kamuoyunu bilinçli ve sorumlu tüketim alışkanlıkları kazanmaya teşvik etmektir.
İsrafın Boyutları: Gıda, Enerji ve Su
Raporda yer alan verilere göre Türkiye’deki israfın boyutları oldukça ciddi. İsraf edilen temel kaynaklar ve oranları şu şekilde sıralanıyor:
- Gıda İsrafı: Türkiye’de günde 4,9 milyon ekmek çöpe atılıyor. Ekmekle birlikte sebze, meyve ve süt ürünleri de en çok israf edilen gıdalar arasında başı çekiyor.
- Enerji İsrafı: Konutlarda tüketilen elektriğin yaklaşık %15’i gereksiz kullanımdan kaynaklanıyor. Özellikle bekleme modunda bırakılan cihazlar, açık unutulan aydınlatmalar ve verimsiz çalışan ısıtma/soğutma sistemleri bu israfın ana kaynaklarıdır.
- Su İsrafı: Sızdıran musluklar, bilinçsiz bahçe sulamaları ve tarımda kullanılan verimsiz vahşi sulama yöntemleri su kaybının başlıca nedenleridir. Birleşmiş Milletler’in belirlediği kişi başına yıllık bin 700 metreküplük “su stresi sınırı”na karşın, Türkiye’de bu miktar 2024 itibarıyla bin metreküpün altına düşmüş durumdadır. Bu da ülkenin su stresi yaşadığını göstermektedir.
İsrafın Ağır Ekonomik Faturası
Raporda, israfın yarattığı devasa ekonomik maliyetin altı çiziliyor. Yıllık 100 milyar lirayı aşan bu mali kaynağın, aslında Türkiye için önemli bir yatırım potansiyeli taşıdığı belirtiliyor. Bu bütçenin tarımsal üretimde verimliliği artırmak, sulama altyapılarını yenilemek ve yenilenebilir enerji yatırımlarını hızlandırmak gibi kritik alanlarda kullanılabileceği vurgulanıyor.