Netanyahu Hükümetinde İstifa Depremi
İsrail siyaseti, Başbakan Binyamin Netanyahu‘nun kabinesinde yaşanan önemli bir gelişmeyle sarsıldı. İsrail basınının aktardığına göre, Ultra-Ortodoks Şas Partisi’ne mensup üç bakan istifalarını sundu. İstifa eden isimler arasında İçişleri Bakanı Moşe Arbel, Refah Bakanı Yaakov Margi ve Dini İşler Bakanı Michael Malkielli bulunuyor.
İsrail yasaları uyarınca, bakanların sunduğu istifaların 48 saat içerisinde resmi olarak yürürlüğe girmesi gerekiyor. Bu istifa dalgasının devam etmesi ve Şas Partisi’nin Sağlık, Çalışma ve Tarım bakanlıklarındaki yardımcılarının da kısa süre içinde görevlerinden ayrılması bekleniyor.
“Norveç Yasası” ve Milletvekilliği Değişiklikleri
Hükümetteki bu ayrılık, İsrail’de “Norveç Yasası” olarak bilinen seçim düzenlemesini de gündeme getirdi. Bu yasa gereğince, Şas Partisi milletvekilleri Erez Malul ve Semion Moşiaşvili‘nin milletvekilliği düşürülecek. Boşalan bu koltuklara ise istifa eden bakanlar geçecek.
Aşırı Sağcı Ortaklardan Boşalan Koltuklara Talep
Netanyahu’nun aşırı sağcı koalisyon ortakları, Ultra-Ortodoks bakanların istifasıyla boşalan pozisyonlar için harekete geçti. The Times of Israel gazetesinin haberine göre, aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, İnşaat ve İskan ile İçişleri bakanlıklarının kendi partisi olan Yahudi Gücü‘ne verilmesini talep etti.
Koalisyonun bir diğer aşırı sağcı ismi olan Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ise İsrail Meclisi’ndeki Maliye Komitesi başkanlığının kendi partisi Dini Siyonizm Partisi‘nden bir isme atanmasını istedi.
İstifanın Arkasındaki Kriz: Haredilerin Askerliği
İstifa kararının temelinde, Ultra-Ortodoks Yahudi (Haredi) partilerden Şas’ın, Haredilerin askerlikten muaf tutulmasını sağlayacak yasa tasarısı üzerindeki anlaşmazlık yatıyor. Bu anlaşmazlık nedeniyle parti, hükümetten çekilme kararı aldığını duyurmuştu.
Bu çekilme, yakın zamanda başka bir Haredi koalisyon ortağını kaybeden Netanyahu hükümetini, 120 sandalyeli Meclis’te 50 milletvekilinin desteğine sahip bir azınlık hükümeti konumuna düşürdü. Ancak Şas Partisi, koalisyondan ayrılmasına rağmen muhalefetin hükümeti devirme girişimlerine destek vermeyeceğini açıkladı. Mevcut durumda Netanyahu liderliğindeki koalisyonun, Meclis’in yeniden açılacağı Ekim 2025‘e kadar iktidarda kalması bekleniyor. İsrail Meclisi, 27 Temmuz‘da tatile girecek.
Yüksek Mahkeme Kararı ve Askerlik Tartışması
İsrail’de 18 yaşını dolduran her vatandaş için zorunlu askerlik hizmeti bulunurken, Haredilerin bu hizmetten muaf tutulması uzun yıllardır ülke gündeminde bir tartışma konusuydu. 7 Ekim 2023’ten bu yana artan çatışmalar ve asker ihtiyacı, bu konuyu yeniden alevlendirdi.
İsrail Yüksek Mahkemesi, 25 Haziran 2024‘te verdiği kararla Haredi erkeklerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasının yasal bir dayanağı olmadığına hükmetti ve göreve uygun olanların orduya alınması gerektiğini belirtti. Hükümetin, askere alınmaya uygun yaklaşık 80 bin Haredi erkekten yaklaşık 24 binine askerlik celbi gönderdiği bildirildi.
Haredilerin muafiyetini sağlayacak bir yasanın çıkarılamaması, Netanyahu’nun Haredi ortaklarının Meclis’i boykot etmesine ve siyasi bir krize yol açmıştı. Daha önce “Degel HaTorah” ve “Agudat Israel” partilerinden oluşan Birleşik Tevrat Yahudiliği ittifakı da 7 milletvekiliyle hükümetten desteğini çekerek Netanyahu’yu 61 milletvekiliyle bırakmıştı.