Güneş Sistemi’nin Sınırlarında Yeni Bir Keşif: Ammonit
Gökbilimciler, Güneş Sistemi‘nin en uzak köşelerinde, Plüton’un çok ötesinde yeni ve gizemli bir buzul dünya keşfettiklerini duyurdu. “Ammonit” olarak adlandırılan bu cisim, uzayın derinliklerinde milyarlarca yıldır saklanıyordu.
Hawaii’de bulunan Subaru Teleskobu‘nu kullanan bir araştırma ekibi, ilk olarak 2023 KQ14 olarak kodlanan küçük gök cismini tespit etti. Bu cisim, bilimsel olarak “sednoid” olarak sınıflandırılan son derece nadir bir gök cismi ailesine aittir. Sednoidler, Güneş Sistemi’nin dışındaki Kuiper Kuşağı‘nda yer alan Plüton benzeri cüce gezegenler veya buzul kayalardır. Bugüne kadar sistemimizde sadece dört adet sednoidin varlığı doğrulanmıştır.
Kozmik Bir Uzaklık ve Sıra Dışı Yörünge
Yeni keşfedilen 2023 KQ14, Dünya’nın Güneş’e olan mesafesinin tam 71 katı uzaklıkta konumlanıyor. Bilim insanlarına göre, bu cisim diğer sednoidler gibi yaklaşık 4.5 milyar yıldır oldukça uzun ve eliptik bir yörüngede hareket ediyor. Ancak yörüngesindeki zamanla meydana gelen değişimler, Güneş Sistemi’nin dış bölgelerinin daha önce düşünülenden çok daha karmaşık bir yapıya sahip olabileceğini gösteriyor.
‘Gezegen Dokuz’ Teorisi Sorgulanıyor
Bu önemli keşif, astronomların uzun zamandır varlığını kanıtlamaya çalıştığı efsanevi dokuzuncu gezegen teorisini derinden sarsıyor. Ammonit‘in yörünge hareketleri, NASA’nın Planet X olarak da bildiği Gezegen Dokuz teorisiyle uyumlu değil. Bu durum, eğer böyle bir gezegen varsa, tahmin edilenden çok daha uzakta olabileceği veya farklı bir kökene sahip olabileceği anlamına geliyor.
Ulusal Astronomi Gözlemevi’nden Dr. Yukun Huang, “Güneş Sistemi’nde bir zamanlar var olan bir gezegen, sonradan dışarı atılmış olabilir. Bu da bugün gördüğümüz sıra dışı yörüngeleri açıklayabilir” şeklinde bir yorumda bulundu.
Erken Güneş Sistemi’nden Bir “Kozmik Fosil”
Gezegen bilimci Fumi Yoshida, Ammonit’in Neptün’ün kütleçekim etkisinin bile çok uzağında bulunduğunu vurguluyor. Bu keşif, “FOSSIL” (Dış Güneş Sistemi’nin Oluşumu: Buzul Miras) adlı özel bir araştırma projesi kapsamında gerçekleştirildi. Projenin temel amacı, Güneş Sistemi’nin oluşumuna ışık tutacak bu tür antik buzul cisimlerini ortaya çıkarmaktır.
Yoshida, “Bu bölgede uzun yörüngelere ve büyük perihelion mesafelerine sahip gök cisimlerinin varlığı, 2023 KQ14‘ün oluştuğu antik çağda olağanüstü bir şeyin meydana geldiğine işaret etmektedir” diyerek keşfin önemini belirtti.
Bu nedenle bilim insanları, Ammonit’i Güneş Sistemi’nin ilk zamanlarından kalma bir “uzay fosili” olarak tanımlıyor.
Peki ya Gezegen Dokuz’un Akıbeti?
Astronomlar yıllardır Güneş’ten yaklaşık 65 milyar km uzakta olabilecek dev bir gezegenin varlığını araştırıyordu. NASA araştırmacıları, galaksimizdeki diğer sistemlerde Dünya’dan büyük, Neptün’den küçük “süper Dünyalar” bulunduğunu, ancak Güneş Sistemi’mizde bu tür bir gezegenin eksik olduğunu belirtiyor. Gezegen Dokuz‘un bu boşluğu doldurabileceği düşünülüyordu.
Böyle bir gezegenin varlığı, Kuiper Kuşağı‘ndaki cisimlerin neden 20 derece eğimli yörüngelere sahip olduğunu ve Plüton gibi cüce gezegenlerin neden aynı yönde kümelendiğini açıklayabilirdi. Ancak Ammonit’in keşfiyle bu teori zora girdi. Eğer Gezegen Dokuz varsa, ya çok daha uzakta ya da milyarlarca yıl önce sistemimizden atılmış olabilir.
Fumi Yoshida, “FOSSIL ekibi olarak buna benzer daha fazla keşif yapıp, Güneş Sistemi’nin tarihine dair eksik parçaları tamamlamak istiyoruz” diyerek gelecek araştırmalar için heyecanını dile getirdi.