11 Temmuz 1995 tarihinde, Avrupa’nın merkezinde ve Birleşmiş Milletler’in koruması altındaki bir bölgede, insanlık tarihinin en trajik olaylarından biri yaşandı. Bosna Savaşı devam ederken Srebrenitsa’da vuku bulan bu soykırımda, 8 bini aşkın Boşnak, Sırp kuvvetleri tarafından planlı bir şekilde öldürüldü. Bu elim olayın yıl dönümünde, Srebrenitsa Katliamı’nın ardındaki gerçekleri ve detayları inceliyoruz.
SREBRENİTSA KATLİAMI NEDİR?
Srebrenitsa Katliamı, 1992 ile 1995 yılları arasında süren Bosna Savaşı esnasında, 11 Temmuz 1995’te vuku bulmuştur. Bu olay, Birleşmiş Milletler tarafından “güvenli bölge” olarak ilan edilmiş Srebrenitsa’da, Bosnalı Sırp güçlerinin çoğunluğu erkek ve çocuklardan oluşan 8 binden fazla Boşnak sivili organize bir biçimde öldürmesini tanımlar. Bu vahşet, Uluslararası Adalet Divanı tarafından resmen soykırım olarak kabul edilmiştir. Ayrıca bu olay, II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa kıtasında meydana gelen en büyük kitlesel insan kıyımı olarak tarihe geçmiştir.
SREBRENİTSA NEREDE?
Srebrenitsa, Bosna-Hersek’in doğu kesiminde, Sırbistan sınırına yakın bir coğrafyada yer alan bir kasabadır. 1993 yılında Birleşmiş Milletler bu bölgeyi “güvenli bölge” olarak belirlemişti. Fakat 1995’te Bosnalı Sırp birlikleri bölgeyi kuşatarak kontrolü sağlamıştır. Olay sırasında bölgede bulunan Hollandalı BM barış gücü askerlerinin yetersiz kalması, katliamın engellenememesinde önemli bir faktör olmuştur.
SREBRENİTSA KATLİAMI KİMLER TARAFINDAN YAPILDI?
Bu soykırım, Ratko Mladiç’in komutasındaki Bosnalı Sırp Ordusu (VRS) tarafından icra edilmiştir. Soykırımın sorumluları olarak Mladiç ve dönemin siyasi lideri Radovan Karadziç, Lahey’de bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde yargılanarak ömür boyu hapis cezasına çarptırılmışlardır. Ayrıca, katliamda rolü olan pek çok Sırp subay ve asker de ilerleyen yıllarda uluslararası hukuk nezdinde yargılanarak ceza almıştır.
SREBRENİTSA’DA KAÇ KİŞİ ÖLDÜ?
Uluslararası Kayıp Kişiler Komisyonu’nun (ICMP) resmi verilerine göre, Sırp güçlerince en az 8.372 Boşnak erkeği ve erkek çocuğu katledilmiştir. Kurbanlar, öldürülmeden önce ayrıştırılmış, ardından ormanlık bölgelerde veya toplama merkezlerinde kitlesel olarak infaz edilmiş ve toplu mezarlara defnedilmiştir. İşlenen suçun kanıtlarını yok etme amacıyla bu mezarların yerleri daha sonra değiştirilmiştir.
SREBRENİTSA KATLİAMI NEDEN YAŞANDI?
Katliamın arkasındaki temel motivasyon, “Büyük Sırbistan” hedefine dayanan Sırp milliyetçisi politikalar ve bu doğrultuda uygulanan etnik temizlik stratejisiydi. Bu, Bosna’daki Müslüman Boşnak topluluğunu yok etmeye yönelik sistemli ve organize bir girişimin parçasıydı. Katliamın, uluslararası güçlerin gözü önünde Avrupa’nın ortasında gerçekleşmesi, dünya çapında büyük bir öfke ve tepkiyle karşılanmasına yol açmıştır.