Kritik Nükleer Görüşmeler İçin Rota İstanbul Olarak Belirlendi
İran devlet televizyonu, Tahran yönetimi ile İngiltere, Fransa ve Almanya (E3) arasında yürütülecek olan nükleer müzakerelerin yeni turunun 25 Temmuz’da İstanbul’da gerçekleştirileceğini resmen duyurdu. Habere göre İran, 2015 nükleer anlaşmasının Avrupalı taraflarından gelen talep üzerine bu yeni görüşme turunu kabul etti.
Görüşmelerin Detayları ve Katılımcı Heyetler
25 Temmuz Cuma günü İstanbul’da, dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde yapılacak olan kritik toplantıda İran heyetine Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi başkanlık edecek. Taraflar, en son 16 Mayıs’ta yine İstanbul’da bir araya gelmiş ve ABD ile İran arasında devam eden müzakereler sırasında yapılan görüşmelerin sürdürülmesi konusunda anlaşmaya varmıştı.
Müzakere Sürecini Sekteye Uğratan Gelişmeler
İran ile ABD arasındaki müzakere süreci devam ederken, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik başlattığı saldırılar hem ABD hem de Avrupa ile yürütülen diplomatik süreci kesintiye uğratmıştı. Bu kesintinin ardından İstanbul’da yapılacak görüşmeler, diyaloğun yeniden canlandırılması adına büyük önem taşıyor.
2015 Anlaşması ve “Tetik Mekanizması” Endişesi
İran, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma ile kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının geri getirilmesini sağlayabilecek ve “tetik mekanizması (snapback)” olarak bilinen maddenin Avrupalı ülkeler tarafından devreye sokulmasından endişe duyuyor. Bu mekanizmanın geçerlilik süresi 18 Ekim’de doluyor. Eğer nükleer programla ilgili bir çözüm bulunamazsa, Avrupa ülkelerinin bu tarihten önce mekanizmayı işletme ihtimali bulunuyor.
2015’te İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında imzalanan anlaşma, yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırmasını öngörüyordu. Ancak ABD’nin 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulaması, süreci zora soktu. İran, Avrupalı tarafların anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmemesi üzerine bir yıl sonra kademeli olarak uranyum zenginleştirme faaliyetlerini artırmıştı.
Görüşmelerin Esasında Mutabakat Var
Yarı resmi Tesnim Haber Ajansı’nın diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberine göre, İran ile üç Avrupa ülkesi müzakerelerin esası üzerinde bir mutabakata varmış durumda. Her ne kadar daha önce Cenevre veya Viyana gibi farklı lokasyonlar gündeme gelmiş olsa da, nihai kararın İstanbul olduğu teyit edildi. Bu görüşmeler, bölgedeki tansiyonun düşürülmesi ve diplomatik bir çözüm bulunması için kritik bir adım olarak görülüyor.