Süveyda’da Kırılgan Ateşkes: Bedevi Savaşçılar Tehdit Etti
Suriye’nin güneyindeki Süveyda kenti çevresinde konuşlanan Bedevi savaşçılar, BBC’ye verdikleri demeçte, Dürzilerle yapılan ateşkese şimdilik uyduklarını ancak çatışmaları yeniden başlatma seçeneğini masada tuttuklarını açıkladı. Bir hafta süren yoğun mezhep çatışmalarının ardından Bedeviler, Dürzi savaşçılar ve hükümet güçleriyle yaşanan gerilim sonrası şehrin dışındaki köylere çekilmişti. Bu süreçte İsrail, Dürzilere destek olmak amacıyla bölgeye hava saldırıları düzenlemişti.
İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), 20 Temmuz’da bölgede “temkinli bir sükunetin” hakim olduğunu bildirse de, kısa süre sonra kabile savaşçılarının bazı köylere saldırdığı haberleri geldi.
Gerilim Hattındaki Bekleyiş
Geçen hafta Bedevilerin kontrolüne geçen ancak şimdi Suriye hükümetinin elinde olan Dürzi kasabası El-Mazara‘dan, Süveyda kentinden yükselen dumanlar net bir şekilde görülüyordu. Yakınlardaki bir kontrol noktası, Bedevilerin şehre yeniden girişini engellemek amacıyla toprak bir barikatla kapatılmıştı. Onlarca hükümet güvenlik görevlisi, ağır silahlarla nöbet tutuyordu. Yolda toplanan yüzlerce Bedevi savaşçısı ise, Süveyda’da tuttuklarını iddia ettikleri yaralı Bedevilerin serbest bırakılmasını talep ediyor ve talepleri karşılanmazsa kontrol noktasını zorla aşacaklarını belirtiyorlar.
BBC’ye konuşan bir kabile lideri, “Hükümetin bize emrettiğini yaptık ve anlaşmaya bağlı kalarak geri çekildik. Ancak rehinelerimiz ve yaralılarımız hala orada. Anlaşmaya uymazlarsa, Süveyda bizim mezarlığımız olsa bile tekrar kente gireceğiz” diyerek kararlılıklarını dile getirdi.
Sivillerin Gözünden Kriz
Süveyda’nın güneybatısındaki Mirbah köyünde, eski bir okul binası Bedevi mültecilere ev sahipliği yapıyor. Yıllar süren iç savaşın izlerini taşıyan köydeki binalar harabe halinde ve kurşun izleriyle dolu. Yardım dağıtım merkezlerinde kadın ve çocukların çoğunlukta olduğu görülüyor. Yerinden edilmiş bir kadın, Bedevi ve Dürzilerin bir arada yaşama ihtimalinin Şam hükümetinin tutumuna bağlı olduğunu belirterek, “Hükümet kontrolü ele alıp barış ve güvenliği sağlarsa birlikte yaşayabilirler. Aksi takdirde bu hainlere güvenemeyiz” dedi.
Tarihsel Kökenler: Suriye’deki Bedeviler Kimdir?
Bedeviler, kökenleri binlerce yıl öncesine ve Arap Yarımadası’na dayanan, tarihsel olarak Suriye’nin Badia olarak bilinen çöl bölgelerinde yaşayan topluluklardır. “Arap” olarak da anılan bu topluluklar, kabileler halinde yaşar ve birçoğu göçebe hayvancılıkla geçinir. 20. yüzyılda yerleşik hayata geçmelerine rağmen aşiret yapıları sosyal ve siyasi hayattaki etkisini sürdürmektedir.
Suriye nüfusunun %10’undan fazlasını oluşturdukları tahmin edilen Bedevilerin büyük bir kısmı Humus, Hama, Rakka ve Deyrizor gibi kentlerde yaşamaktadır. 2011’de başlayan iç savaşta bazı Bedevi aşiretleri muhalefeti desteklerken, bazıları Esad yönetimiyle iş birliği yapmıştır. Bedeviler, savaş boyunca hem silahlı mücadelede hem de yerel yönetimlerde aktif rol oynamıştır.
Çatışmaları Tetikleyen Olaylar ve Ağır Bilanço
İki toplum arasındaki mevcut gerginlik, bir hafta önce Şam yolunda bir Dürzi tüccarın kaçırılmasıyla ölümcül çatışmalara dönüştü. Ahmed Şara’nın geçiş yönetimi bölgeye asker sevk ederken, Dürzi siviller hükümet güçleri ve yabancı savaşçıların “barbarca eylemlerine” tanık olduklarını ifade etti. İsrail’in Dürzileri koruma gerekçesiyle düzenlediği saldırıların ardından hükümet güçleri geri çekildi ve Bedevi ile Dürzi savaşçılar arasında çatışmalar başladı.
SOHR’un verilerine göre, çatışmalarda ölü sayısı 1120 kişiyi aştı. İşte can kayıplarının dökümü:
- 427 Dürzi savaşçı
- 298 Dürzi sivil (194’ü yargısız infaz edildi)
- 354 hükümet güvenlik görevlisi
- 21 Sünni Bedevi (3’ü sivil, yargısız infaz edildiler)
- 15 hükümet askeri (İsrail saldırılarında öldürüldü)
Birleşmiş Milletler, çatışmalar nedeniyle en az 128 bin kişinin yerinden edildiğini duyurdu. SOHR, Süveyda’da ciddi tıbbi malzeme sıkıntısı yaşandığını belirtirken, Suriye Kızılayı’nın ilk yardım konvoyunun şehre ulaştığı ve İsrail’in de Dürzilere tıbbi yardım gönderdiği bildirildi.