Merkezi Paris’te bulunan Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Çevre Direktörü Jo Tyndall, plastik atıkların küresel çevre üzerindeki etkileri, geri dönüşümün önemi ve Türkiye’nin bu alandaki çabaları hakkında önemli değerlendirmelerde bulundu. Tyndall, Türkiye’nin attığı adımları takdirle karşıladığını belirtti.
OECD’den Türkiye’nin Çevre Politikalarına Tam Not
Plastik atıkların çevreye verdiği zararlar konusunda farkındalığın artırılmasının ve eyleme geçilmesinin kritik olduğunu vurgulayan Tyndall, uluslararası etkinliklerin kamuoyu ilgisini bu yöne çektiğini ifade etti. Türkiye’nin bu konudaki rolüne dikkat çeken Direktör, şunları söyledi:
“Bu nedenle, Türkiye’nin Sıfır Atık Günü‘ne yaptığı vurgu dahil olmak üzere tüm bu adımlar gerçekten önemli.”
Tyndall, Türkiye’nin OECD Daimi Temsilciliğinin plastik kirliliğiyle mücadelede kolektif eylemi teşvik eden çalışmalarından duyduğu memnuniyeti de dile getirdi. Türkiye’nin çevre konusunda somut ve “iyi adımlar” attığını belirten Tyndall, OECD ile Türkiye Daimi Temsilciliği arasında verimli bir işbirliği olduğunu ve Temsilciliğin Çevre Politikaları Komitesi’ndeki aktif katılımından etkilendiğini ekledi.
Emine Erdoğan Liderliğindeki “Sıfır Atık” Girişimi
Birleşmiş Milletler tarafından 30 Mart’ın Uluslararası Sıfır Atık Günü olarak belirlenmesinin küresel bilinci artırdığını ifade eden Tyndall, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan‘ın 2017’de başlattığı “Sıfır Atık” Girişimi’ne özel bir parantez açtı.
“Bu, Türkiye’nin döngüsel bir ekonomiye doğru ilerlemek için aldığı daha geniş taahhütleri yansıtıyor. Bu girişimin doğrudan Türkiye’nin First Lady’si tarafından desteklendiğini biliyoruz ve yüksek düzeyde siyasi desteğe sahip olmak ayrıca çok faydalı.”
Küresel Plastik Atık Tehdidi Büyüyor
Rakamlarla Plastik Kirliliği
Dünya genelinde 2019 yılında 353 milyon ton plastik atık oluştuğunu kaydeden Tyndall, bu atıkların neredeyse yarısının OECD ülkeleri tarafından üretildiğini belirtti. Plastik atık üretimindeki paylar ise şöyle sıralandı:
- Amerika Birleşik Devletleri: %20’den fazla
- Çin: %19
- Avrupa Ülkeleri: %19
- Hindistan: %5
2060 Projeksiyonu ve Çevresel Etkiler
Tyndall, mevcut gidişatla yıllık plastik atık miktarının 2060 yılına kadar 1 milyar tona ulaşabileceği uyarısında bulundu. Bu kirliliğin olumsuz etkilerine dikkat çeken Tyndall, şu ifadeleri kullandı:
“Örneğin plastik atıklar yakıldığında, insan ve hayvan sağlığı için zararlı olan sera gazı emisyonlarına ve aynı zamanda hava kirliliğine neden olabilir.”
Mikroplastiklerin okyanus canlıları için oluşturduğu tehlikenin altını çizen Direktör, “Plastik ağlara ve denize atılan başka çeşit plastiklere dolanmış şekilde kaplumbağa veya deniz kuşlarının fotoğraflarını hepimiz gördük. Plastik objeleri yemek sanabiliyorlar ve içinde sıkışıp kalabiliyorlar,” diye konuştu. Artan kirliliğin okyanusların karbondioksit tutma kapasitesini, turizmi ve sürdürülebilir balıkçılığı da olumsuz etkilediğini belirtti.
Çözüm Yolları: Geri Dönüşüm ve Uluslararası Politikalar
Geri Dönüşümün Mevcut Durumu ve Zorlukları
Geri dönüşümün önemine rağmen rakamların yetersiz kaldığını vurgulayan Tyndall, “2019’da üretilen plastiklerin yalnızca yüzde 9’u geri dönüştürüldü; yani üretilen 353 milyon tonluk plastik atıkların yaklaşık 33 milyon tonu. Bu oranı artırmak çok zor,” dedi. Geri dönüşümün önünde teknik, ekonomik ve altyapısal engeller olduğunu, bazı plastiklerin bileşenleri veya kirlenmiş olmaları nedeniyle geri dönüştürülemediğini ifade etti.
Etkili Politika Önerileri
OECD’nin “Küresel Plastik Görünümü” raporuna göre, dünya çapında uygulanacak sıkı politikalarla plastik kirliliğinin 2040’a kadar yüzde 96 azaltılabileceğini ve geri dönüşüm oranının yüzde 59’a çıkarılabileceğini belirten Tyndall, birçok ülkenin tek kullanımlık plastikleri yasaklama yoluna gittiğini hatırlattı. Tyndall, üreticileri sorumlu tutan mekanizmaların önemine dikkat çekti:
“Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (EPR) planları üzerine yoğun çalışmalar yürüttük. Bunlar, plastiklerin ayrı toplanması ve geri dönüşümü maliyetlerini karşılayacak geliri oluşturmak ve üreticileri çevresel etkileri dikkate alarak ürün tasarım yapmaya teşvik etmek amacıyla geliştirildi.”