Trump Yönetiminden NASA’ya Dev Bütçe Kesintisi Önerisi
ABD Başkanı Donald Trump tarafından 2026 yılı için sunulan bütçe teklifi, Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’ni (NASA) son yılların en ciddi finansal kriziyle yüzleşmek zorunda bırakıyor. Önerilen plana göre, NASA’nın bütçesinde yüzde 24 oranında bir kesinti yapılması hedefleniyor. Bu kesinti, kurumun 1961’den bu yana en düşük bütçe ile faaliyet göstermesi anlamına gelirken, 55 önemli bilim görevinin de iptal edilme riskini beraberinde getiriyor.
NASA Bilim Misyonları İçin Tarihi Tehdit
The Planetary Society’nin uzay politikası yöneticisi Casey Dreier, mevcut durumu endişe verici olarak nitelendiriyor.
“Bu, NASA bilim faaliyetlerine yönelik tarihin en büyük tehdididir.”
Planlanan kesintiler, Plüton’un en net görüntülerini dünyaya ulaştıran New Horizons sondası ve 2029’da Dünya’ya yakın bir geçiş yapması beklenen Apophis asteroidini inceleyecek olan OSIRIS-APEX gibi kritik görevlerin sonlandırılması tehlikesini yaratıyor. Bütçe kesintisi, NASA’nın bilim bütçesini neredeyse yarı yarıya azaltacak. Dreier, “Benzersiz ve tekrar edilemez bilim projeleri bir yılda durdurulacak. Bu para başka projelere aktarılmıyor, tamamen kayboluyor” diyerek durumun ciddiyetini vurguladı.
Kesintilerin Ekonomik ve İstihdam Etkileri
NASA’nın faaliyetleri sadece uzay araştırmalarıyla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda ABD ekonomisine de önemli katkılar sağlıyor. 2023 yılı verilerine göre, NASA’nın 17.823 doğrudan çalışanına ek olarak, özel sektörle yürütülen projeler aracılığıyla 50 eyalette toplamda 304 bin kişiye istihdam kapısı açıldı. California Teknoloji Enstitüsü’nden Prof. Bethany Ehlmann, bu duruma dikkat çekiyor:
“NASA, ülkede binlerce özel sektör işini tetikliyor. Her NASA çalışanına karşılık en az 16 özel sektör çalışanı istihdam ediliyor.”
Kongre’den Bütçe Kesintisi Önerisine İtiraz
Hem Senato hem de Temsilciler Meclisi’ndeki ilgili komiteler, Trump’ın önerdiği büyük kesintilere karşı çıkıyor. Mevcut tasarıya göre NASA’nın 2026’da 24,8 milyar dolarlık bir bütçeyle yoluna devam etmesi planlanıyor. Ancak iki kanat arasında görüş ayrılıkları mevcut. Temsilciler Meclisi, NASA’nın bilim bütçesinde yüzde 18’lik bir kesinti yapılmasını önerirken, Senato mevcut bütçenin korunmasından yana tavır alıyor. Trump yönetimi ise önceliği Ay ve Mars’a insanlı görevlere vermeyi amaçlıyor. Buna karşın, Pew Research tarafından 2023’te yapılan bir araştırma, Amerikan halkının NASA’nın öncelikle asteroit tehlikesi ve iklim değişikliği gibi konulara odaklanmasını tercih ettiğini gösteriyor.
NASA Çalışanları Arasında Moral Çöküşü
Bütçe belirsizliği, kurum içinde ciddi bir moral bozukluğuna yol açmış durumda. Bugüne kadar 2.694 NASA çalışanı, erken emeklilik veya tazminat seçeneklerini değerlendirerek kurumdan ayrılmayı kabul etti. Eski NASA çalışanı Keith Cowing, durumu şu sözlerle özetliyor:
“40 yıldır NASA’yı takip ediyorum, morali hiç bu kadar düşük görmemiştim.”
NASA’nın 2026 bütçesinin nihai şekli henüz belirsizliğini koruyor. Bütçe tasarısının Eylül ayı sonuna kadar Kongre’den geçerek onaylanması gerekiyor. Trump’ın, bütçenin kendi istediği şekilde düzenlenmemesi durumunda veto hakkını kullanabileceği de konuşulanlar arasında.