İsrail ile Çatışma Sonrası İran’dan Dev Savunma Hamlesi
İsrail ile geçtiğimiz Haziran ayında yaşanan ve 12 gün süren çatışmaların ardından İran, savunma kapasitesini güçlendirmek üzere önemli adımlar atmaya başladı. Bu süreçte Tahran’ın, İsrail’in askeri, nükleer ve sivil tesislerine yönelik saldırılarına karşılık olarak savunma yeteneklerini artırma yoluna gittiği gözlemleniyor. Son dönemde İran’ın Çin’den hava savunma sistemleri ve J-10 savaş uçakları temin etmeye yönelik ilgisi kamuoyunda geniş yer buldu.
13 Haziran’da başlayan ve ABD’nin de dahil olduğu belirtilen hava saldırılarında, aralarında üst düzey komutan ve bilim insanlarının da bulunduğu binden fazla İranlı hayatını kaybetmişti. İran, bu saldırılara Gerçek Vaat 3 Operasyonu adını verdiği yüzlerce füze ve İHA saldırısıyla yanıt vermiş, taraflar arasında 24 Haziran’da ateşkes sağlanmıştı.
’10 Yıl Savaşacak Ekipmanımız Var’
Askeri gelişmeleri yayınlayan ‘Army Recognition’ sitesi, İran merkezli ISNA haber ajansına dayandırdığı bir haberde, Tahran’ın savunma politikasında köklü değişikliklere hazırlandığını belirtti. Habere göre, İran Parlamentosu Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komitesi, askeri harcamaları ciddi oranda artıracak bir yasa tasarısını onayladı. 120 milletvekilinin desteğini alan tasarı, Ordu ve Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) dahil olmak üzere İran Silahlı Kuvvetleri’ni gelecekteki olası bir çatışmaya hazırlamayı hedefliyor.
Savunma Bakan Yardımcısı Tuğgeneral Hoyatolah Kureyşi, ülkenin savunma ihtiyaçlarının karşılanması için bütçe kaynaklarının artırılmasının zorunlu olduğunu vurguladı. Eski Savunma Bakanı ve Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkan Yardımcısı Tuğgeneral Muhammed Rıza Aştiani ise daha iddialı bir açıklama yaptı:
İran, gerekirse on yıllık bir savaşı sürdürebilecek kadar askeri malzemeye ve rezerve sahiptir. Ordumuz son çatışmalarda önemli bir hasar görmemiştir. Silahlı Kuvvetlerimiz yalnızca gelişmiş silahlarla değil, aynı zamanda kapsamlı operasyonel deneyim ve eğitimle donatılmıştır.
Rekor Seviyeye Ulaşan Savunma Bütçesi
İran’ın savunma bütçesindeki artış planları yeni değil. 2024 yılında Hükümet Sözcüsü Fatemeh Mohajerani, savunma bütçesinde yüzde 200’e varan bir artış planlandığını duyurmuştu. Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü (SIPRI) verilerine göre İran’ın askeri harcamaları şu şekilde bir seyir izliyor:
- 2023 Yılı Harcaması: Yaklaşık 10,3 milyar dolar
- Geçen Yılki Bütçe (Tahmini): 15,7 milyar dolar
- 2025 Mali Yılı Hedefi: Tahmini 46 milyar dolar
İddiaların Merkezinde Çin Var: Füze ve Uçak Tedariki
İsrail saldırıları sonrası ordusunu modernize etme çabasına giren İran’ın ilk olarak Çin ile temasa geçtiği iddia ediliyor. Önde gelen medya kuruluşlarından Middle East Eye (MEE), Arap yetkililere dayandırdığı haberinde, İran’ın zayıf kalan hava savunma sistemlerini güçlendirmek için Çin’den yeni bataryalar aldığını öne sürdü. Bu sevkiyatların 24 Haziran’daki ateşkesin ardından yapıldığı belirtildi.
Benzer bir iddia Rus kaynaklarından geldi. Rus basını, İran’ın İsrail saldırıları karşısında yetersiz kalan hava kuvvetlerini takviye etmek amacıyla Çin yapımı J-10 savaş uçakları almak için Pekin ile görüşmeler yürüttüğünü iddia etti. Bu adımlar, İran’ın savunma stratejisini yeniden şekillendirme ve bölgesel caydırıcılığını artırma kararlılığını gösteriyor.