UCM: Macaristan, Netanyahu Konusunda Yükümlülüklerini Yerine Getirmedi
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Ön Dava Dairesi, Macaristan’ın, hakkında tutuklama emri bulunan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu ülkeyi ziyareti sırasında geçici olarak tutuklama talebini yerine getirmeyerek uluslararası yükümlülüklerini ihlal ettiğini açıkladı. Mahkeme, bu durumun Netanyahu’nun mahkeme huzuruna çıkarılmasını engellediğini belirterek konuyu Taraf Devletler Meclisi’ne havale etti.
Daire, Macaristan’ın Netanyahu’yu tutuklamadığını ve bu ihlal için geçerli bir gerekçe sunmadığını net bir şekilde vurguladı.
Macaristan’ın Savunmaları Geçersiz Bulundu
Karar metninde, Macaristan’ın tutuklama talebini yerine getirmediğini kabul ettiği belirtildi. Budapeşte yönetiminin sunduğu gerekçeler ise mahkeme tarafından reddedildi. Macaristan’ın geçersiz bulunan savunmaları şunlardı:
- Kolluk kuvvetlerinin Netanyahu’yu tutuklaması için gerekli iç hukuk düzenlemesinin bulunmadığı iddiası.
- Netanyahu’nun uluslararası hukuk kapsamında “devlet dokunulmazlığı” ile korunduğu yönündeki savunması.
- İsrail’in UCM’ye taraf bir devlet olmamasının Netanyahu’nun tutuklanmasına engel teşkil ettiği tezi.
Mahkeme, Macaristan’ın iç hukuk prosedürlerinin, UCM’nin tutuklama emrini uygulama yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacağının altını çizdi. Ön Dava Dairesi, Roma Statüsü’nün 88. maddesi gereğince taraf devletlerin, geçici tutuklamalar da dahil olmak üzere tüm işbirliği türleri için ulusal hukuklarında gerekli prosedürleri oluşturma yükümlülüğü olduğunu hatırlattı.
“Ziyaret Sürpriz Değildi, Macaristan Kasıtlı Davrandı”
UCM, Netanyahu’nun ziyaretinin Macaristan hükümetinin resmi daveti üzerine gerçekleştiğini ve bu nedenle sürpriz bir durum olmadığını kaydetti. Mahkemenin, 21 Mart 2025‘teki ziyaretten en az 10 gün önce Macaristan’ı işbirliğine davet ettiği ve Taraf Devletler Meclisi Başkanlığı’nın da ziyaret öncesi Macaristan Dışişleri Bakanı ile iletişime geçerek Roma Statüsü kapsamındaki yükümlülükleri hatırlattığı belirtildi.
“Bu ışıkta Ön Dava Dairesi, Macaristan’ın talebi aldığında iddia edilen yükümlülük çelişkisi hakkında mahkemeyi kasıtlı olarak bilgilendirmek için hiçbir çaba göstermediği sonucuna varabilir.”
Daire, Macaristan’ın mahkemeyle iletişim kurmak veya talebi yerine getirmedeki engelleri bildirmek için birçok fırsatı olmasına rağmen bunu yapmamayı tercih ettiğini vurguladı.
Tutuklama Kararı ve Macaristan’ın UCM’den Ayrılma Süreci
UCM, 21 Kasım 2024‘te, Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar nedeniyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkarıldığını duyurmuştu. Bu kararın ardından Macaristan hükümeti, Netanyahu’nun ziyareti sırasında UCM’den ayrılma kararı aldığını açıklamıştı. Ancak Roma Statüsü’ne göre, bir ülkenin çekilmesi BM Genel Sekreteri’ne yapılan bildirimden bir yıl sonra yürürlüğe giriyor. Bu süre zarfında Macaristan’ın tüm yükümlülükleri devam etmektedir.