Yüksek Enflasyon ve Düşen Alım Gücü İkinci El Pazarını Ateşliyor
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yaşanan yüksek enflasyon ve buna bağlı olarak azalan alım gücü, tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarını kökten değiştiriyor. Artık birçok hane, sıfır ürünler yerine bütçe dostu alternatifler sunan ikinci el platformlarına ve dükkanlarına yöneliyor. Bu durum, uzmanlar tarafından geçici bir heves olarak değil, ekonomik zorunlulukların getirdiği kalıcı bir “yeni normal” olarak değerlendiriliyor.
Küresel ikinci el ürün pazarının, 2025 yılı sonuna kadar 479.6 milyar dolarlık mevcut hacmini ikiye katlayarak 1 trilyon doların üzerine çıkması öngörülüyor. Türkiye’deki pazar da bu küresel eğilime paralel olarak rekor bir büyüme ivmesi yakalamış durumda.
Türkiye’de İkinci El Çılgınlığı: Talep Patlaması Yaşanıyor
Gıda, kira ve temel ihtiyaçlardaki fahiş fiyat artışları hane bütçelerini zorlarken, vatandaşlar giyimden elektroniğe, mobilyadan kitaba kadar birçok ürünü ikinci elden temin etme yoluna gidiyor. Özellikle online platformlar bu dönemde büyük bir ilgi görüyor. Örneğin, Trendyol’un popüler uygulaması Dolap’a son bir yılda katılan yeni kullanıcı sayısı %30 arttı. 2024 ve 2025’in ilk 6 aylık verileri karşılaştırıldığında ise satışlarda %7’lik bir artış gözlemlendi.
Tüketicilerin Tercihleri Kalıcı Hale Geliyor
TÜSİAD’ın “Perakende Pazarının Geleceği ve Küresel Trendler” raporu, bu değişimin kalıcılığını gözler önüne seriyor. Rapora göre, tüketicilerin %39’u gelecekte daha fazla ikinci el ürün almayı planladığını belirtiyor. Bu durum, ikinci elin sadece ekonomik bir çözüm olmadığını, aynı zamanda bilinçli bir tüketim tercihi haline geldiğini gösteriyor. Aynı araştırmada, tüketicilerin %41’i için ürünün sağlıklı olmasının önemli bir kriter olduğu vurgulanıyor; bu da ikinci el pazarında güven ve hijyenin kritik rol oynadığını ortaya koyuyor.
Geleneksel Perakende Sektörü Dönüşüme Hazırlanıyor
Dijital platformların ve mobil uygulamaların sunduğu kolaylık, ikinci el pazarının büyümesindeki en önemli etkenlerden biri. Bu dönüşüm, üreticileri ve markaları da yeni stratejiler geliştirmeye zorluyor. Peki, perakendeciler bu sürece nasıl adapte oluyor?
- Mağaza İçi Köşeler: Bazı markalar, fiziksel mağazalarında özel ‘ikinci el’ veya ‘vintage’ reyonları oluşturuyor.
- Onarım Hizmetleri: Elektronik, giyim gibi ürünlerde sunulan onarım hizmetleriyle müşteri sadakati artırılıyor.
- Geri Alım Programları: Müşterilerin eski ürünlerini getirip yeni alışverişlerinde indirim kazandığı takas programları yaygınlaşıyor.
- Kiralama Modelleri: Özellikle lüks çantalar, özel gün kıyafetleri ve pahalı ekipmanlar için kiralama seçenekleri, özellikle Z kuşağı arasında popülerlik kazanıyor.
- İş Birlikleri: Geleneksel perakendeciler, ikinci el platformları veya onarım start-up’ları ile iş birliği yaparak bu alana dahil oluyor.
Sadece Ekonomi Değil: Çevre Bilinci de İkinci Eli Teşvik Ediyor
Başlangıçta daha çok ekonomik nedenlerle tercih edilen ikinci el, artık çevre bilinci yüksek ve sürdürülebilirliği önemseyen üst gelir gruplarını da cezbediyor. Bu trend farklı kategorilerde kendini gösteriyor:
- Moda: Hızlı moda akımına karşı gelişen yavaş moda ve döngüsel ekonomi anlayışıyla Depop, Dolap, Gardrops gibi platformlar öne çıkıyor.
- Elektronik: Akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve beyaz eşyalar, EasyCep gibi platformlar aracılığıyla ‘yenilenmiş’ ve garantili olarak satılarak e-atık azaltılıyor.
- Mobilya: Kişiselleştirilmiş ve özgün mekanlar yaratma isteği, vintage mobilya arayışını artırıyor. IKEA bile bazı ülkelerde ikinci el mağazalarıyla bu trendi deniyor.
Başarı Örneği: Dolap Platformu 19 Milyon Ziyaretçiye Ulaştı
Türkiye’de ikinci el pazarının liderlerinden Dolap, kullanıcı sayısını hızla artırarak 19 milyon ziyaretçiye ulaştı. Platformda en çok talep gören kategori kadın giyimi olurken, son bir yılda en çok satılan ürünler sırasıyla pantolon, gömlek, elbise, bluz ve spor ayakkabı oldu.
Dolap’tan yapılan açıklamada, “250 binden fazla kadının ana gelir kaynağına dönüşen bu platform, aynı zamanda kadınların ekonomiye katılımını güçlendiren yönüyle pozitif etki adına ortaya koyduğumuz çabaların sonuçlarını yansıtan değerli bir örneğe dönüştü” ifadelerine yer verildi.
Platformun ‘teklif’ özelliği gibi pazarlık imkanları sunması ve ‘süper satıcı’ statüsü gibi avantajlar sağlaması, kullanıcı deneyimini zenginleştirerek pazarın canlılığını artırıyor.
Popüler İkinci El Platformları
- Genel Amaçlı: Sahibinden.com, Letgo, Zebramo
- Giyim ve Moda: Dolap, Gardrops, ModaCruz, Depop, BebeCruz
- Elektronik (Yenilenmiş): EasyCep, Markaların kendi yenileme programları