Fransa’dan Tarihi Karar: Beşar Esad’ın Dokunulmazlığı Kalkacak mı?
Fransa’nın en üst düzey yargı organı, Suriye’nin eski Devlet Başkanı Beşar Esad‘ın dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılamayacağı yönündeki kritik kararını Cuma günü açıklayacak. Bu karar, Esad’ın iddia edilen kimyasal silah saldırıları nedeniyle yargılanmasının kapısını aralayabilir.
Mahkemenin vereceği hüküm, görevdeki veya eski liderlerin zulüm suçlamalarıyla yargılanması konusunda uluslararası alanda önemli bir yasal emsal oluşturma potansiyeli taşıyor.
Esad’a Yöneltilen Suçlamalar ve Yargı Süreci
Beşar Esad, 2013 yılında Guta‘da ve 2018’de Duma‘da sivillere yönelik kimyasal silah kullandığı iddiaları nedeniyle Fransa’da Yargıtay nezdinde gıyabında yargılanıyor. Halihazırda Rusya’da bulunan Esad, söz konusu saldırıların arkasında olduğu yönündeki suçlamaları reddediyor.
“Mağdurlar İçin Büyük Bir Zafer Olacak”
Savaş suçlarına ilişkin delilleri toplayan Suriye Medya Merkezi’nin başkanı Mazen Darwish, Esad aleyhine çıkacak bir kararın önemini vurguluyor:
“Bu karar, mağdurlar için büyük bir zafer olacaktır. Sadece Suriyelilerle ilgili değil, herhangi bir ülkeden mağdurlar için de bir kapı açacak. İlk kez bir yerel soruşturma yargıcı, görevi sırasında bir devlet başkanı için tutuklama emri çıkarma yetkisine sahip olacak.”
Darwish, olumlu bir kararın, gruplarının Esad rejiminin diğer önemli isimlerini, örneğin eski Suriye Merkez Bankası Başkanı ve Ekonomi Bakanı Adib Mayalah hakkında kara para aklama davası açmak gibi girişimlerde bulunmasına olanak tanıyabileceğini de ekledi. Mayalah’ın avukatları ise müvekkillerinin uluslararası hukuk uyarınca dokunulmazlığı olduğunu savunuyor.
Uluslararası Hukukta Dokunulmazlık Tabusu
Beşar Esad, şimdiye kadar uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde göreceli bir korumaya sahipti. Fransız avukat Jeanne Sulzer‘e göre, devlet başkanlarının görevleri sırasında yaptıkları eylemlerden dolayı yargılanamaması, diyalog kanallarını açık tutmak amacıyla tasarlanmış eski bir kuraldı.
Sulzer, suçlamaların ciddiyeti ne olursa olsun bu tür bir dokunulmazlığın “neredeyse bir tabu” olduğunu belirtti. 2013’teki kimyasal saldırı nedeniyle Esad’a karşı açılan davanın eş başkanlığını yapan Sulzer, “Dava açabilmek için kişinin makamında olmamasını beklemek zorundasınız,” ifadelerini kullandı.
Suriye İç Savaşı’nın Yıkıcı Etkileri
Suriye, 50 yılı aşkın bir süre boyunca önce Hafız Esad, ardından oğlu Beşar Esad tarafından yönetildi. 2011’de Arap Baharı’nın etkisiyle ülke genelinde Esad ailesinin yönetimine karşı başlayan isyanlar, kısa sürede kanlı bir iç savaşa dönüştü.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin verilerine göre, 13 yıl süren iç savaşta yarım milyondan fazla insan hayatını kaybetti. Milyonlarca Suriyeli ise komşu ülkeler Lübnan, Ürdün, Türkiye ve Avrupa’ya sığınmak zorunda kaldı.